Lazuri Tiyatro(3.bölüm)

10/07/2004 22:26

Dönük Cami(golaktei Meçeti)

Orjinal Dildeki Metin

BÖLÜM-III

Sahnes Xava Dadi naxen oxorişi oga`re(mutfaği) iz`iren. Xava Dadik musafiri nauqonun Emine Dadi, Esme, Zulfiye do motamuşi K`ak`ice k`ala ok`oxenan do emu amuşen ğarğalapan. K`ak`ice çayi momaluşeni kayiseluşi Emine Dadik K`ak`ices;
-Bere çkimi, man açiği momiği. Gurik mibangals. Yado nandumers.
Xava Dadik Emines:
-Em Şerifik naikips dulyapeşeni mu zop`ont ? Ya u3`umers.
-Xela do k`aoba. Şerifik xolo mu qu?
Esmek nena incubals:
-K`oçik çxvindi nameşo3igas iri dulyas xalei şura gulun.
Zulfiyek:
-Hade hade. Ek`oti mogonzdipt. K`oçis didopeşa k`ainobapeti xvenei uğun.
Xava Dadik:
-İya menfaeti navaruğun svas vardodgitun.
Emine Dadik:
-Xela do k`aobape. Xolo mupei filimepe oktaps. .
Xava Dadik:
-Çkva mu qvasunon. K`oçik çkini meçeti golaktei ren yado k`arta svaşa kart`alepe ç`areleen. Xinz`iriş mteli derdi namoxtasunon geç`arelepe cebes dolonz`gipu ren.
Esmek:
-Geç`arelepes moxunu eşo k`olai reni. İya emus mik çaps.
Emine Dadik:
-Man navognişa göre andğa vilayetişen k`oçepe mulunan. Entepek varuxuşkumelan.
Xava Dadik:
-Em Şerifi do muxtaiş mengapuak entepeti kamoğerdinapan.
Zülfiyek:
-Xava Dadi, köyis naren ek`o k`oçis meçeti golaktei reni-vareni varoxva3`onesi. Yani ek`o didi k`oçepe aşo dulyaşeni ak muiqoneni?
-Mot varnagne bere çkimi. Maksadi meçeti çkamu ren. Geç`arelepe cebes dolobğu ren.
Emine Dadik:
-Bere çkimi, meçeti golaktei reni-vareni melendo mendo3`k`edaşiti kuxui3`onen. Man namiçkin, çkini meçeti ne gektei ren, neti goktei.
Esmek:
-Golaktei rt`astina xoloti mutu varixvenen. Eşo vareni?
Xava Dadik:
-Entepek oramuşis mk`itxat`esna man entepes meçeti mus mengaps kodovogurapt`i lakin entepek oxorcalepe k`oçi varşinapanki. Nosi gosamiğanşiti innat`işeni goktei dulya ikipan. Mara man, man entepe varvopişmanina manti Xava Dadi momi3`umert`an.
Em oras K`ak`icek xes naokaçun t`epsişen çayepe durtaps.
Emine Dadik:
-Trangik k`aobape mekças bere çkimi. Mupeiti nostonei şura aleps.
K`ak`icek:
-Megak`aras. Yado nena güktiraps.
Xava Dadik:
-Skiri çkimi, Taros a-jur pisk`viti iqvasunt`u. Go3`k`edi do çayis kiludvi.
Ok`uleti Emine Dadis:
-K`ak`ice çkimik`ala vart`uk`oni man mu p`at`i. Trangik gurimuşişa göre meças.
Emine Dadik:
-Mu k`ai Babamuşik Rizinişa it`uşi eti variqonu.
-Babamuşis oqonu unt`u lakin iya xe do k`uçxe çkimi ren. İya vart`uk`oni man ak xvala muç`o maxvenet`u.
K`ak`icek pisk`vitepe gedumert`aşi Esmek:
-Man mutu momomçap bere çkimi. Man zaten Şerifiş coxo vognişi işlaği mamt`u. K`oçi nadginstei saxteka`i ren. Çkinepeti puciş puci. K`oçik ek`o milleti naunonstei oktaps do onç`imoşaps mara miti varnagnen.
Xava Dadik:
-K`oçiş coxo vognaşi manti tis amalamak`limen.
Zulfiyek:
-Dadi eşo mot zop`ont. K`oçik golaktei meçeti on3`urasunonna amus mu p`at`inoba uğun.
Esmek:
-Mot varoxo3`onap e bere. K`oçiş niyeti meçetiş moşletinu çkamu ren. Emuk xvala namoxtasunon geç`arelepes moxunu isimadeps.
Emine Dadik:
-Tkvanti ek`o mo gonzdipt! Soti skani ne geç`areli ren do neti mutu. Meçeti golaktei narenti belli varen.
Esmek:
-Meçeti golaktei varentina entepek iya 3`oxle kagoloktapan, ok`uleti geç`areli dok`orobupan. Ek`o k`oçis kart`ali nauç`aresşa göre helbet ar sotişen geç`areliti komulun.
Zülfiyek:
-Dadi geç`areli moxtaşi meçeti muç`oşi goloktasunonan. ?
Xava Dadik:
-İya idi do muxtais k`itxi!
Esmek:
-Man namignapun, K`amp`ara Xusenik iya manelaten goloktasunt`een. Oxoris oz`i3inuş sersepe komulikaçen.
Xava Dadik:
-K`amp`ara Xusenis timuşi golaktuşa menceli vauğun. Emuk meçeti muç`oşi goloktasunon. Antepeşi mteli xolo palavra. Entepek man mk`itxat`esna man entepe aşo ar mskvaşa kagovoktapt`i lakin oxorcalepe k`oçi yado varşinapanki.
Emine Dadik:
-Eee Entepekti kimolobaşi avantaji ixmaran işte. Hem entepes navaraçkinas mutu çkin muç`oşi maçkinenanki.
Xava Dadik:
-Man varmaçkinasnati pusula nau3`umelan ar zik`ip`int`i ren. Osmani çkimik askerobaşen mulut`uşi muiğeet`u. Aşo şeepe Şerifiş palavraten var pusulaten uxui3`onen.
Emine Dadik:
-Yani k`oçepe pusulas ugo3`k`omilu Şerifiş nenaten gulunani?
Xava Dadik:
-Gulunaniti mu tkvala ren. K`oçepes pusulaşen ambai uğunaniki emus gö3`k`edan.
Esmek:
-Amaan Dadi! Şerifiş nositen entepes mik geç`areli meçapski.
Emine Dadik:
-İya k`ai zop`on. Ne ar sotişen geç`areli mulun do neti em meçeti gulikten. Mteli xolo fasa-fiso.
Xava Dadik:
-Ar mendom3`k`edit hele. Çkin entepes geç`areli namoxtastei ar dubara kodovudgat do entepeşi esas niyeti koxovo3`onat ya bzop`on. Mu zop`ont?
Emine Dadik:
-K`ai zop`on mara nazop`onpe muç`oşi ixvenasunon. Hem dulyape varuxuişirşolas. Ar miti belas varkodololas.
Xava Dadik:
-Vallaa muç`oşi iqvasunon manti varmiçkin lakin tisti çkar varmomixteps. Emoras galendok`ele Asimiş sersi kuignapen.
-Heyy-Xava Dadi oxoris rei? Hele ar sersi skani kovogna.
Dadik gale gamucoxops.
-Komaoxti bere çkimi. Çkin iri xolo ak voret. Zulfiyeti ak ren. Belliki emuş şura komogat`u do gotxozu.
Asimi nek`naşen amit`aşi :
-Mu zop`on Dadi çkimi. Man skani mok`itxuşeni mopti lakin xazii komoptişi
Zulfiyek oncğorobaten ti kagoloktaps.
Esmek:
-Ti muşeni goloktap bozo çkimi. Tkvani dulya çkinişen met`i mis uçkinki oncğori gaqven. Aşo şeepe am nek`naşen gale vargamulun.
Asimi Esmeşa uk`unikten:
-Esme abla, skani oçkinuti k`azeta do radyoşenti dido ignapen yani.
Xava Dadik:
-Sin mutuşen mogaşkurinet`as. Raxat`oba skanis o3`k`edi. Ginonna doloxe odaşa kamaxtit do artikartis kogvaşurit. K`ak`icekti çayi komekçapan.
-Tamam Dadi, trangik sinti k`aobape mekças lakin man esasinde andğa namulunan k`oçepeşi ambai meçkçamint`u.
-K`oçepeşi ambai komiğunan lakin muk`o k`oçi mulun varmiçkinan.
-Esasinde iya manti varmiçkin. Muxtaik fenmemurik`ala mevolut yado Xopaşen ambai moncğoneen. Milletik meçetis entepe çumelan.
Esmek:
-Fenmemuris meçetişa mu axvenet`een.
Emine Dadik:
-Eşo mo zop`on e oxorca. K`oçi k`osk`oca fenmemuri ren. Kuçkin helbet naqvasunon dulyamuşi. Beki meçetiş golaktuşi ar gza koz`irops.
Xava Dadik:
-İya k`urta çkimis u3`van.
Emine Dadik:
-Eşo mo zop`on. Ya geç`areli koz`iresna!
Xava Dadik m3ika konisimaduşk`ule musafirepes izni kagu3`umers do Asimi k`ala doloxe odaşa kamulunan. Dadik Asimis ar k`alemi do kart`ali komeçaps do nau3`upe doç`arapaşk`ule kart`ali dokiç`upan do ar zarfis kodolodumelan. Ok`uleti mcveşi zarfepes name3`k`an pulepe zarfiş jindolek`ele mskvaşa konon3axapan.
Emuşk`ule Dadik Asimis:
-Epçi, sin a3`i unk`ap`i do am kart`ali Alamanyaşen moxtuten muxtais konuç`işini. Zulfiye k`ala emuşk`ule xolo kuk`ulut. Hade yallah. Yado konandumers.
Asimi xes zarfi dokaçei oxorişen gama3xont`un do noğaşk`ele gamilaps.
Esmek merağiten Xava Dadis:
-Dadi muepe iqven. Muş dumenepe goloktapt. ? Ya u3`umers.
Xava Dadikti:
-Alamanyaşen namoxtu kartali asimi k`ala muxtais mendavuncğoni. Tkvan esas pandomimis a3`işk`ule o3`k`edit. A3`i em gverdi noseepek geç`areleepeşi ok`ortuşeni hele muç`oşi iç`k`oman.
Emine Dadik:
-Muş geç`areli! Alamanyaşen mundes geçareli moxtu do milletik irtasunon?
Xava Dadik:
-Muş geç`areli do mutu. Eşo k`olaiten mitik mitis geç`areli meçapsi. Çkin navikipt moğerdinuşeni. Yani geç`areli komoxtasna mu iqventen.
Emine Dadik:
-Daha muepeK`osk`oca k`oçepe aşopeten iğerdineni! Am dulyaş k`ap`ulas p`at`i şeepe konaqonen. Unk`ap`it do beres kart`ali kagu3`uğit! Yado gemçinadups.
Xava Dadik:
-Kart`aliş go3`amaluşeni var do em kart`ali ik`itxanşi k`oçepeşi nunk`us menç`k`valuşeni manti oxtimu komint`u ya do nena güktiraşi musafiepeti kamuiselan.
Emine Dadik:
- Eşo renşi, sin meçetişa, çkinti oxori çkinişa. Hade yallah.
Xava Dadis musafirepe varakaçaşi, Zulfiye do K`ak`ice kilik`ateps do Asimiş k`ap`ulaşen 3`alendok`ele gamat`en do mindulun.

Türkçe Metin

BÖLÜM-III

Sahnede Havva Halanın oturmakta olduğu evin oturma bölümü (mutfak) görünmektedir. Havva Hala misafirleri olan Emine Hala, Esme, Zülfiye ve torunu Hatice ilr beraber sohbet etmektedirler. Hatice çay koymak için ayağa kalkınca Emine Hala Haticeye:
-Çocuğum bana açık koy. Çarpıntı yapıyor. Diye tembih eder.
Havva Hala Emineye:
-O Şerif denen herifin yaptıklarına ne diyorsunuz? Der.
-Hayırdır. Şerif ne yaptı yine.
Esme sözü kapar:
-Adamın burnunu soktuğu her yerden kokular yayılıyor.
Zülfiye:
-Hadi hadi. Okadar da büyütmeyin. Adamın çok kişileri iyilikleri de var.
Havva Hala:
-O menfaatı olmıyan yerde durmaz.
Emine Hala:
-Hayrola. Yine ne filimler çeviriyor.
Havva Hala:
-Daha ne yapacak. Adam, bizim cami dönüktür diye hertarafa mektuplar yazmış. Hınzırın bütün derdi gelecek paraları cebine tıkıştırmak.
Esme:
-Paraların üstüne yatmak öyle kolaymı. Onları ona kim yedirir.
Emine Hala:
-Benim duyduğuma göre vilayetten adamlar geliyorlar. Onlar müsaade etmezler.
Havva Hala:
-O Şerif ile muhtar bozuntusu onları kafaya alırlar.
Zülfiye:
-Havva Hala köydeki şunca adam caminin dönük olup olmadığını anlıyamadılarmı. Yani onca büyük adamlar böyle bir iş için buraya getirilirmi?
-Niye anlamıyorsun çocuğum. Maksat cami değilki. Paraları cebe indirmek.
Emine Hala:
-Çocuğum, caminin dönük olup olmadığı uzaktan bakınca da belli olur. Benim bildiğim, camide ne dönüklük var nede yamukluk.
Esme:
-Dönük olsada ona bir şey yapılamaz. Öyle değilmi?

Havva Hala:
-Onlar zamanında sorsalardı ben onları caminin neye benzediğini öğretirdim ama onlar kadınları adam yerine koymuyorlarki. Bizim fikrimizi sorsalar da inat için tersini yaparlar. Ama ben, ben onları pişman etmezsem bana da Havva Hala demesinler.
O sırada Hatice elinde tuttuğu tepsideki çayları dağıtır.
Emine Hala:
-Allah iyilikler versin kızım. Ne de güzel kokuyor.
Hatice:
-Afiyet olsun. Diye cevap verir.
Havva Hala:
-Yavrum, dolapta bir-iki parça bisküvi placaktı. Bakıver de çayın yanına ilave et.
Sonra da Emine Halaya:
-Haticem olmasaydı ben ne yapardım. Allah gönlüne göre versin.
Emine Hala:
-İyiki babası Rizeye giderken onu da beraberinde götürmedi.
-Babası götürmek istedi ama o benim kolum kanadım. O olmasaydı ben burada tek başıma ne yapardım.
Hatice bisküvileri koyarken Esme:
-Bana bir şey verme çocuğum. Ben zaten Şerifin adını duyunca iştahım kaçtı. Adam baştan ayağa kadar sahtekar. Bizimkiler de saftirik. Adam onca insanı parmağında oynatıp duruyor da kimse farkıda değil.
Havva Hala:
-Adamın adını duyunca benim de sinirlerim tepeme çıkıyor.
Zülfiye:
-Hala öyle demeyin. Adam dönük camiyi düzeltecekse bunda ne kötülük olabilir ki. Esme:
-Niçin anlamıyorsun be çocuk! Adamın niyeti camiyi çevirmek değilki. O sadece gelecek paralara çullanmayı düşünüyor.
Emine Hala:
-Siz de okadar büyütmeyin canım. Ortada ne para var nede başka bir şey. Caminin dönük olduğu da belli değil.
Esme:
-Cami dönük değilsede onlar onu önce çevirirler, sonra da paraları toplarlar. Onca adama mektup yazsıklarına göre elbet biryerlerden para da gelecektir.
Zülfiye:
-Hala, paralar gelince camiyi nasıl çevirecekler?
Havva Hala:
-Onu git de muhtara sor!
Esme:
-Benim duyduğum, Kampara Hüseyin onu manivela ile çevirecekmiş. Evin içinde kahkaha sesleri yankılanır.
Havva Hala:
-Kampara Hüseyinin kafasını çevirmeye mecali yok. O camiyi nasıl çevirecek. Bunların hepsi palavra. Onlar bana sorsalardı ben onları şöyle bir güzel çevirirdim ama kadınları adam yerine koymuyorlarki.
Emine Hala:
-EeeOnlar da erkek olmanın avantajını kullanıyorlar işte. Hem onların bilemediklerini biz nasıl bilebilirizki.
Havva Hala:
-Ben bilemesem de pusula denen bir meret var. Osmanım askerden gelirken getirmişti. Böyle şeyler Şerifin palavrası ile değil, pusula ile anlaşılır.
Emine Hala:
-Yani adamlar pusulaya bakmadan Şerifin aklı ile mi geziyorlar?
Havva Hala:
-Geziyorlarmı da ne demek. Adamların pusuladan haberleri varmıki ona baksınlar. Esme:
-Amaan Hala! Şerifin aklı ile onlara kim para verirki.
Emine Hala:
-Onu iyi diyorsun. Ne biryerden para gelir, nede o cami çevrilir. Bunların hepsi fasa-fiso.
Havva Hala:
-Bana bakın hele. Biz onlara paralar gelmiş gibi bir numara yapalım da onların gerçek niyetlerini öğrenelim diyorum. Ne dersiniz!
Emin Hala:
-İyi diyorsun ama bu söylediklerin nasıl olacak. Hem işler sarpa sarmasın. Kimsenin başı dolaşmasın.
Havva Hala:
-Vallah nasıl olacağını ben de bilmiyorum ama kabullenemiyorum.
O sırada dışardan doğru Asımın sesi duyulur.
-Heyy, Havva Hala evdemisin? Hele bir sesini duyayım.
Hala dışarıya doğru seslenir:
-Gel çocuğum. Biz hepimiz burdayız. Zülfiye de burda. Belli ki onun kokusunu aldın da peşinde geziyorsun.
Asım kapıdan girerken:
-Neler söylüyorsun hala. Ben seni ziyarete gelmiştim ama hazır gelmişken
Zülfiye utancından kafasını çevirir.
Esme:
-Kafanı ne diye çevirirsin kızım. Sizin durumunuzu bizden başka kim biliyorki utanırsın. Böyle şeyler bu kapıdan dışarı çıkmaz.
Asım Esmeye döner:
-Esme abla, senin bilmen de radyodan, gazeteden etkilidir yani.
Havva Hala:
-Sen birşeyden korkma. Rahatına bak. İstersen içeriye odaya geçin de biraz koklaşın. Hatice de çayınızı getirir.
-Tamam Hala sağol ama ban sana aslında bugün gelecek adamları haber verecektim. -Adamlardan haberimiz var ama kaç kişi olduklarını bilmiyoruz.
-Aslında onu ben de bilmiyorum. Muhtar, fenmemuru ile Hopadan geliyoruz diye haber göndermiş. Herkes camide onları bekliyor.
Esme:
-Fenmemuru camiye ne yapabilirmişki.
Emine Hala:
-Öyle deme be kadın. Adam koskoca fenmemuru olmuş. Elbet yapacağı işi bilir. Belki camiyi çevirmenin bir yolunu bulur.
Havva Hala:
-Onu benim külahıma anlatsınlar.
Emine Hala:
-Öyle deme. Ya parayı bulurlarsa!
Havva Hala biraz düşündükten sonra konuklarından izin alıp Asımla beraber içerdeki odaya geçerler. Hala Asıma bir kağıtla kalem verip söylediklerini yazdirdıktan sonra kağıdı katlayıp bir zarfa koyarlar. Sonrada eskizarflardan kopardıkları pulları zarfın üst köşesine dikkatlice yapıştırırlar.
Ondan sonra Hala Asıma:
-Bana bak. Sen şimdi Almanyadan gelmiş gibi bu mektubu muhtara yetiştir. Zülfiye ile sonra biraraya gelirsiniz. Hadi yallah. Diye tembih eder.
Asım elinde tuttuğu zarfla evden dışarıya fırlar ve camiye doğru koşmaya başlar.
Esme merak içinde Havva Halaya Sorar:
-Hala neler oluyor. Ne dümenler çeviriyorsun? Diye sorar.
Havva Hala:
-Almanyadan gelen mektubu Asım ile muhtara gönderdim. Siz esas pandomimi şimdiden sonra görün. Şimdi o geri zekalılar paraları paylaşmak için hele nasıl birbirlerine girecekler.
Emine Hala:
-Ne parası. Almanyadan ne zaman para geldi ki onlar paylaşacaklar?
Havva Hala:
-Ne parası canım. Öyle kolaylıkla kimse kimseye para verir mi. Bizim yaptığımız numara. Yani para gelirse ne olur gibilerinden.
Emine Hala:
-Daha da nelerKoskoca adamlar bu şekilde kandırılır mı! Bu işin sonu iyi bitmeyebilir. Koşup çocuğun elinden mektubu alın! Diye çıkışır.
Havva Hala:
-Mektubu almak için değil ama o mektubu okuduktan sonra adamların suratlarına tükürmek için gitmeyi isterdim. Deyince misafirler ayaklanırlar:
Emine Hala:
-Öyle ise sen camiye, biz de evimize. Hadi yallah.
Havva Hala misafirleri zaptedemeyince, Zülfiye ile Haticeyi de yanına kattıktan sonra Asımın peşinden camiye doğru koşmaya başlar.