Lazca Yaşadıkça Yaşayacak Adam: Kazım Koyuncu

06/05/2006 09:16

Lazuri Skidaşakis Na Skidasen K’oçi: Kazım Koyuncu

Orjinal Dildeki Metin

LAZURİ SKİDAŞAKİS NA SKİDASEN K’OÇİ: KAZIM KOYUNCU
Xeladok’aobaten qoropeli mak’itxalepe!
Am st’at’iaşi tema Kazimi iqvasunon. Muşi biografişenti na gi3’vaminonan steri, muşi 3o3ialuri gagnapaşenti nak’otxani metkvale ginç’araminonan.
Ofi3iualuri coxo muşi Kazimi rt’u mara, çkin emus “Dina” vu3’umert’it do eşoti viçinopt’it. Muk dido qoropt’u am coxo.
Maartani farot 1993-şi 3’anas viçineet’i eya am coxoten. Em 3’anaşi Monç’inobas Mbuloba varna X3alas rt’u. Mp’olişi Ak’sarayi coxoni raionis ar ofisis vort’it. Çkin em oras Lazuri k’ult’uraşi oskedinu şeni, şvela na gorups nak’otxani adamiani vort’it
Em ofisik nak’otxani tutaşk’ule, “Ogni” coxoni k’ult’uruli jurnalişi ok’rebule iqvasunt’u. Mk’ule nenaten gi3’vat-na, man eya Lazepeş doloxe viçini. Muk Lazi rt’u mara, muşi k’ala na viçineet’i nak’otxani, megabrepe muşi steri var t’u.
Dinak “Ogni”s mxuci na meçapenpeşi arteri rt’u mara, em p’eriodis na viçini ağnemordalepeşen çkvaneri rt’u. Dido do m3udişi na ğarğalepenpeşen var t’u. Na ğarğalapanpes usimirt’u do eşo k’arta temaşeni noşkeri steri k’oment’ari var ikipt’u. Muk dido var ğarğalapt’u mara, majuranepeşi xonaris quci meçapt’u.

1993 3’anas Turketişi ist’orias dido beciti ar sva uğun; tereşi Yulva do 3’alentuna- yulva t’erit’oriapes dido p’at’i, di3xironi ndğalepes iskidinent’u. Em di3xirişi, na iz’iren sebebi muşi, ar çkva et’nik’uri gurubişi p’olitik’uri do silaxoni ak3iape muşi rt’u. Çkinti em p’eriodis, ar çkva et’nik’uri gurubişi p’olit’ik’uri var mara, k’ult’ura do nena muşişi oskedinu şeni vixandept’it. Çkini şeni eşo k’ai na var ren , fik’irepe na uğunan, illegaluri organi3aipeşi mesajepeti k’aixeşa vognapt’it. Doloxe muşi na pskidurt’it tere şeniti, am tereşi doloxe na skidunan mteli xalk’i şeni dobağine dido p’at’i orape rt’u. Emuşeni mtel orapes na ç’irs steri, em orasti ç’k’uaten ogzalu ç’irt’u. Xususurot em p’eriodis ç’k’ua dido beciti rt’u.
“Ogni”şi ok’oxtalapes, man ar k’ele na ğarğalapanpes vusimint’i majura k’eleti entepeşi tolepes vo3’k’ert’i. Aşopeten guri muşi çkva do p’ici muşi çkva na renanpe oxo3’onuten vibodert’i. Dido k’oçi viçini em p’eriodis, mara Dina muşi k’ala na renanpes var nungapt’u. Emus guri xarxaleri uğut’u. Cumaluri gagnapeten tolepe muşis na o3’k’en mitxanik z’irasunt’u muşi gurişi xali. Dido var, nak’otxani faras bz’iri Dina am ok’oxtalapes. Nak’otxani farasti Taksimişi raionis, İstiklalis bz’iri eya.
Lideri oqopimuti na var unon ar guri uğut’u Dinas. Emo3iaten opşeri ar guri emus na uğut’u do liderepe do lideroba emuk na var qoropt’u, oxovo3’oneet’i. Lazi rt’u, mara ra3ist’i va rt’u, Lazuri nena skidas yado ixandept’u, mara Lazuri nena steri, tereşi majura nenapesti mxuci meçapt’u. Doloxe muşis muk na skidurt’u tereşi 3o3ialuri p’roblemepes k’ap’ula muşi var gyoktapt’u.
Artneri noğas pskidurt’it mara, 1994 3’anaşk’ule var bz’iri Dina. Gazetepe do jurnalepes muk na meçu int’erviu do jurnalest’epeşi noç’arepe p’k’itxupt’i. Eşote amberepe muşi vognapt’i.
Çinoberi do xampa oqopinu şeni çkvalepe steri, Lazobati, Lazuri nenati var ixmaru. Ti- muşi moşletinuşi derdi var zdipt’u. Emus xolosoni ”megabrepe” uqount’u mt’erişen mt’eri. Edo emuşi skidala şeni çkvalapes ambari meçapt’es. Muk eşo p’at’i sakvarepe ikips yado. Na ok’ovik’atit orapes, mitxani şeni p’ici muşişen p’at’i nena var vogni. Mitxanişenti, mitxani şeni p’at’i nena na tku yadoti var vogni.
Dido ginz’e oraten megabroba var miğut’u muşi k’ala mara, dido k’ap’et’i guri emus na uğut’u, miçkin. Ti-muşi k’ala na rt’u orasti, k’onserepes xalk’i k’ala na rt’u orasti xvala rt’u.
Muk xvala rt’u. Musik’osi rt’u muk. Namisoni k’oçi rt’u, çkini Dina. Man aşo viçini Dina
Musik’a dido beciti ren Dina şeni. Geç’k’apuroni doguronişi maanşani k’lasis mandolini gelaçapt’een.
Dina 1972 3’anas Xopas dibadeen. Geç’k’apuroni doguroni do liseti Xopas ik’itxeen. Universit’et’is ok’itxuşeniti 1989 3’anas Mp’olişa ideen. Edo Mp’olişi Universit’et’işi P’olit’ik’uri Çkinapeşi Fak’ult’etişi mamgurepeşen arteri iqveen mara, p’olitik’uri sebebepeten doguroni muşi naşkveen.
1990 3’anas, “Dromşinoba Xeşnoxvene Atelye”s oxandus kogyoçk’een. 1991 3’anas Ali Elveri coxoni megabre muşi k’ala artot “Var İçoden” coxoni musik’uri k’erk’eli dok’odeen. Artneri 3’anas Amdroşi art’istepeşi nostere “Faşizmaşi Şkurina do Muşi Umutelebo” coxoni p’iesaşi muzik’ape muşi duxveneen Dinak. Am k’erk’elişik artiti albumi doqveen, “Empulapeşi Bulvari” coxoni.
1993 3’anas, Dinak xolosoni megabre muşi Sarigina do majuranepe k’ala arto “Zuğaşi Berepe” coxoni musik’uri k’erk’eli dok’odeen. Am musik’uri k’erk’elis , “Ogni” coxoni jurnalişkule dido beciti çk’onepeşen arteri ren. “Zuğaşi Berepe”şi 1995 3’anas na gamiğu maartani albumişi coxo “ Va Mişkunan” rt’u. Am musik’uri k’erk’eşi albumepeşi coxope eşo ren: “İgzas” do “Bruxell Live”. Murenki “Zuğaşi Berepe”k 1999 3’anas kogoşibğu. Emuşk’ule Dinas çkva p’roget’epes rolepe dvaqu. Dinak solo albumepe oxvenuşi şeni oxandus kogyoç’k’u.
Dinak Xopas skidurtaşi Lazoba k’ala mutu derdi var zdipt’u mara, muk Mp’olişa moxtaşi Lazuri nenaşi becitoba oxo3’onus kogyoç’k’u. Edo emuşeni mutxanepe oxvenuşi derdi uğut’u emus. Genç’areli mogapu noğira muşi va rt’u, Lazuri nenaten musik’a oxvenuşi sebebi muşi varti geç’areli varti çinoberoba rt’u.
Dinak guri mutepeşis Lazuri nenaşi oskedinu şeni ç’vini na uğunanpe k’ala rt’uşi, entepes mxuci meçu. Edo entepekti am k’olekt’iuri sakvaris, emus mxuci meçes.
Am p’unkt’is Dina musik’osi, Uçamzoğaşi bere do revolu3ioneri rt’u. Muxalifepeşis mxuci meçapt’u muk edo entepeşi xonarepeşen arteri iqu.
Dinas dido mskva xonari uğut’u. Muxalifi rt’u. Dina “p’op’uluri k’ultura”şi obje var rt’u. Birabape muşi k’ala na idelept’es şilyapeten masiminalepe, xayranepe uqonut’u Dinas. Dina şeni musik’uri p’iasaşi lordepeti idelept’es. Dinaşi upişen geç’areli mogapu şeni idelept’es.
Dinak “Gulbeyaz” do “Sultan Makami” coxoni t’elevizuri serialepeşi musik’epe qu. Emutenti mtel Turketik Dinaşi coxo ognu. P’op’uluri art’istepeşen arteri iqu. Aya rt’u muşi miladi. Çinoberi rt’u. Eşo ptkvat-na, aşo ptkvat-na, Dinak a3’i ar çkva gzaten idasunt’u. Açkva p’op’uluri rt’u. Dinaşi upişen geç’areli mogapu na unonanpe dido didi menceli uğut’es p’resaşi sperosti. Aşopeten magazinuri p’resak Dinaşi ambarepe meçapt’u karta ndğas.
Dina dizabunu. Zabunoba muşi k’anseri na rt’u oxoi3’onu. Am p’at’i zabunobaşen moşletinu do ok’aru şeni, k’emot’erap’i eçopuşeni oxzabunepeşa ulurt’u. Çodinuri ndğaşa imendi uğut’u. Edo k’abğa uğut’u Dinas k’arta ubedoba k’ala.
“Dina, cuma; si Lazuri nena şeni skidi! Açkva 3aşa ext’i. Si Lazuri nenaten skidaginon. Lazuri nena skidaşakis siti skidaginon. Mu k’ap’et’i şuri na giğut’i, man k’ai miçkin. Skidala skanis xvala rt’i mara, na skidasunon Lazuri nenaten; si, na ğurespe çkini do çkin a3’i na skidunanpe arto viqvatminonan. Mp’oli. ( 06. 07. 2005)”
Ali İhsan Aksamaz
xvalamgeri@gmail. com

Türkçe Metin

LAZCA YAŞADIKÇA YAŞAYACAK ADAM: KAZIM KOYUNCU
Sağlık ve mutluluk ile sevgili okuyucular!
Bu makalenin konusu Kazım Koyuncu olacak. Size, biyografisinden sö edeceğim ve onun sosyal konulara ilişkin anlayışından da birkaç kelime yazacağım.
Resmî adı Kazım idi ama, biz O’na Dina diyorduk ve öyle tanıyorduk. O, bu adı çok seviyordu.
İlk defa olarak 1993 yılında tanıdım onu , bu adla. O yıl, Haziran veya Temmuz ayı idi. İstanbul’da Aksaray semtinde bir büroda oturuyorduk. Biz, Laz Kültürünü yaşatmak için bir yol arayan birkaç kişiydik o zamanlar.
O ofis, birkaç ay sonra, “Ogni” adlı kültürel derginin merkezi olacaktı. Kısaca söylersek, ben onu Lazların içinde tanıdım. Kendisi Laz idi, ancak onun yanında tanıdığım birkaç arkadaşı gibi değildi.
Dina, “Ogni”ye destek verenlerden biriydi. O dönemde tanıdığım gençlerden farklıydı Çok ve boşuna konuşanlardan değildi. Konuşanları dinliyordu ve öyle her konu için kömür misali yorum yapmıyordu. Çok konuşmuyordu ama, diğerlerinin sesine kulak veriyordu.
1993 yılının Türkiye tarihinde çok önemli bir yeri var; ülkenin Doğu ve Güney-doğu’sundaki bölgelerde çok kötü, kanlı günler yaşanıyordu. Kanın görünen sebebi, bir etnik grubun politik ve silahlı faaliyetleriydi. Biz de bu dönemde, bir başka grubun politik değil ama, kültür ve dilinin yaşaması için çalışıyorduk. Bizim için iyi olmayan fikirlere sahip olanların mesajlarını iyi algılıyorduk İçinde yaşadığımız ülke için, bu ülkede yaşayan bütün insanlar için kötü günlerdi. Bunun için her zaman gerektiği gibi, o zaman da akıl ile yol almak gerekiyordu. Özellikle o dönemde akıl çok önemliydi.
“Ogni” toplantılarında ben bir taraftan konuşanları dinliyor, öte yandan da onların gözlerine bakıyordum. Böylelikle yüreği farklı, ağzı farklı olanın kim olduğuyla meşguldüm. O dönemde çok insan tanıdım ancak, Dina yayındakilere benzemiyordu. Kardeş içtenliği ile gözlerine bakan herhangi bir kimse, onun yüreğinin durumunu anlayacaktı. Çok değil, birkaç defa gördüm Dina’yı o toplantılarda. Birkaç defa da Taksim’de, İstiklal Caddesinde gördüm O’nu.
Lider olmak istemeyen bir yürek vardı Dina’da. Duygu ile yüklü bir yüreği olduğunu ve liderleri de, liderliği de sevmediğini anlamıştım. Laz idi, ancak ırkçı değildi. Lazcanın yaşaması için çalışıyordu ancak, Lazca gibi diğer dillerin de yaşaması için destek veriyordu. İçinde yaşadığı ülkenin sorunlarına sırtını dönmüyordu.
Aynı kentte yaşıyorduk ancak, 1994 yılından sonra Dina’yı görmedim. Gazete ve dergilere verdiği röportajları ve gazetecilerin onun hakkında yazdıklarını okuyordum. Böylece haberlerini alıyordum.
Meşhur ve zengin olmak için, başkaları gibi Lazlığı da, Lazca’yı da kullanmadı. Kendisini kurtarmanın derdini çekmiyordu. Yakın “arkadaşlar”ı, düşmandan düşman. onun yaşantısına ilişkin olarak, başkalarına bilgi veriyorlardı O, şöyle kötü işler yapıyor diye. Bir araya gelme imkanımız olduğu zamanlarda, ağzından kimse için tek bir kötü söz duymadım. Kimseden de, kimse için kötü söz söyledi diye de duymadım.
Onunla çok uzun arkadaşlığım olmadı ancak, ne kadar sağlam yüreğinin olduğunu biliyorum. Tek başına olduğu zaman da, konserlerde halk ile olduğu zamanlarda da yalnızdı.
Yalnızdı. Müzisyendi. Namuslu adamdı. Ben Dina’yı böyle tanıdım.
Müzik, Dina için çok önemliydi. İlkokulun altıncı sınıfında mandolin çalıyormuş.
Dina 1972 yılnda Hopa’da doğmuş. İlköğretimi ve Lise’yi Hopa’da okumuş. Üniversite’de okumak için İstanbul’a gitmiş. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin öğrencilerinden biri olmuş, ancak politik sebeplerden okulunu bırakmış.
1990 yılında, “Çağdaş Sanat Atelyesi”nde çalışmaya başlamış.
1991 yılında Ali Elveri adlı arkadaşıyla birlikte “Dinmeyen” adlı müzik grubunu kurmuş. Aynı yıl, “Çağdaş sanatçılar”ın oynadığı “Faşizmin Korku ve Sefaleti” adlı piyesin müziğini yapmış. Bu grup, “Sisler Bulvar” adlı bir de albüm yapmış.
1993’te yakın arkadaşı Sarigina ve diğerleriyle birlikte “Zuğaşi Berepe” adlı müzik grubunu kurdu. Bu müzik grubu, “Ogni” adlı dergiden sonra Laz kültürü için çok önemli bir barınak oldu. “Zuğaşi Berepe”nin 1995 yılında çıkardığı ilk albümün adı “Va Mişkunan”dır. Bu müzik grubuna ait diğer albümlerin adları da şunlardır. ” İgzas” do “Bruxell Live”. “Zuğaşi Berepe”, 1999’da dağıldı. Bundan sonra Dina başka projelerde rol aldı. Dina, solo albümler yapmaya başladı.
Dina, Hopa’da yaşıyorken, Lazlık ile bir derdi yoktu, ancak İstanbul’a gelince Lazcanın önemini anlamaya başladı. Bir şeyler yapmanın derdindeydi. Para kazanma amacı yoktu. Lazca müzik yapmak istemesinin sebebi ne para ne de ün idi.
Dina, Lazcanın yaşaması için yürekleri acı çekenler ile birlikteyken onlara destek verdi. Onlar da, bu kolektif çalışmada ona destek verdiler.
Bu noktada Dina; müzisyen, Karadeniz’in çocuğu ve bir devrimcidir. Muhaliflere destek veriyordu, onların seslerinden bir tanesiydi.
Dina’nın güzel sesi vardı. Muhalifti. “Popüler Kültür”ün objesi değildi. Şarkılarıyla binlerce dinleyici çılgına dönüyordu. Dina için, müzik piyasasının lordları da çılgına dönüyordu. Dina’nın terinden para kazanmak için çılgına dönüyorlardı.
Dina, “Gülbeyaz” ve “Sultan Makamı” adlı televizyon dizileri için müzikler yaptı. Bütün Türkiye, Dina’nın adını duydu. Popüler sanatçılardan biri oldu. Bu, O’nun miladı idi. Meşhurdu. Dina, şimdi başka bir yolu izleyecekti. Artık popüler idi. Dina’nın terinden para kazanmak isteyenler, basın alanında da büyük güce sahiptiler. Böylece magazin basın her gün Dina’nın haberlerini vermeye başladı.
Dina hastalandı. Hastalığının kanser olduğu anlaşıldı. Bu kötü hastalıktan kurtulmak için, iyileşmek için, kemoterapi için hastanelere gidiyordu. Son güne kadar ümidi vardı. Kavgası vardı kötülük ile.
“Dina, kardeş; sen Lazca için yaşadın! Artık göğe erdin. Lazca ile yaşayacaksın. Lazca yaşadığı sürece sen de yaşayacaksın. Ne sağlam bir yüreğin olduğunu ben biliyorum. Yaşamında yalnızdın ancak, yaşayacak olan Lazca ile; sen, ölenlerimiz ve biz, şimdi yaşayanlar birlikte olacağız. İstanbul (06. 07. 2005)”

Lazcadan Çeviren: Tarık A. Kan

En Çok Okunan Makale Kültür Sanat Yazıları
 » Lazona’dan Akçaşehir’e Uzanan Köprü...
 » Lazca Destanlar...
 » Anadil Yönetmelikleri Ve Gerçek-ı...
 » Lazca Yaşadıkça Yaşayacak Adam: Kaz...
 » İstiklal Harbinde Akçaşehir...
 » “lazların Tarihi” Adlı Kitap...
 » Lazlar Ve Diğer Kitaplar...
 » Sarp Sınır Kapısı...
 » Folklor(halk Bilimi)...
 » Cennet Sevgilim...

En Çok Yorumlanan Makale Kültür Sanat Yazıları