Lazonadan Akçaşehire Uzanan Köprü

12/03/2006 13:49

(akçakoca Tarihi)

Orjinal Dildeki Metin

LAZONADAN AKÇAŞEHİRE UZANAN KÖPRÜ

(1877-1878 OSMANLI RUS HARBİ İLE BAŞLAYAN AKÇAKOCA LAZ GÖÇÜ )
Göç eder insanoğlu doğduğu topraklardan, ürkek bakışıyla, bitmeyen umuduyla yol alır ayakları, çarpar yürekleri kuşkuyla. Yinede gitmek zorundadırlar, göçmeye mecburdurlar. Dönemin koşulları bir tek buna elverişlidir çünkü. Göç, tarihin içinde hep var olmuştur yok da olmayacaktır.
Günümüz Akçakocasına da işte böyle bir yolculuk yapılmıştır. Doğu Karadenizin uç noktası olan Hopadan, Arhaviden ve civar bölgelerden başlayan bu göç tarihinin Lazlarla olan ilgisini konu etmek istiyorum. İşleyeceğim konu Akçakoca ve tarihi olduğu için, o dönemdeki diğer il ve ilçelere yapılan Laz göçünden bahsetmeyi uygun görmedim.
1877-1878 Osmanlı Rus savaşı ki 93 harbi diye bilinir ve adlandırılır. Osmanlı-Rus savaşında Osmanlılar mağlup olunca büyük bir göç harekete geçmiştir. Bu hareketliliğe sebep olarak ta İstanbul hükümetinin Doğu Karadenizin boşaltılması kararı etkili olmuş ve bunun üzerine sınır köylerinde oturan Laz, Gürcü, Abaza, Çerkez ve Türk köyleri kısmen boşaltılmıştır. en çok etkilenenler Hopa, Arhavi, Fındıklı, Ardeşen, Pazar, Hemşin, Rize olmuştur. Günümüz Akçakocasına 1934 yılından önce Akçaşehir denilirdi. Dolayısıyla Laz göçü Akçaşehir döneminde gerçekleşmiştir. O dönemde Akçakoca bölgesi devlet arazisi olduğundan göçmen yerleştirme komisyonları kurulmuştur.
Dönemin Akçaşehrine göç eden Laz aileleri önceleri İzmit bölgesine yerleştirilmek istense de o tarihte sıtmanın yaygın oluşu bu yerleşimi engellemiştir. Akçakocaya yerleşmeyi uygun bulmuşlar ve kurulan göçmen komisyonuna rağmen, göçmenler; Osmaniye mahallesi (Hacılı), Ayazlı, Döngelli, Edilli ve Uğurlu (Meze) bölgelerini mesken etmek istemişler ve de muvaffak olmuşlar.
Yapmış olduğum bölgesel çalışmalar sonucunda, Akçakocaya yerleşmiş olan Laz ailelerinin (sülaleler) yerleştikleri yada kurdukları köylere göre eski aile adları ve şimdiki soyadları, ayrıca tespit edebildiğim kadarıyla Lazonadan geldikleri yer adlarını aşağıda belirtmeye çalıştım;
NOT : Bu çalışmayı, Kenan Okanın Akçakoca folkloru, ve Mustafa Şükrü Dönmezin Akçakoca isimli tarih kitabından yararlanarak hazırladığımı da belirtmek isterim.
OSMANİYE MAHALLESİ (HACALLI)
Batumun liman köyünden Bekaroğlu Osman (1877), Akçaşehirre gelerek çuhalı çarşı etrafına diğer ailelerle birlikte yerleşmişlerdir İlerleyen zaman içerisinde Akçakocanın en büyük mahallesi konumuna gelmiştir ve buna istinaden şu an ki yerleşim, Laz nüfusunu geçmiştir.
1- Bekaroğlu Atik Xopa Liman köyü 2- Pentoğlu Oktay Liman köyü
3- Emirhacıoğlu Akın Kemalpaşa 4- Abaoz Abanoz Liman köyü
5- Tutxe Tetik Liman köyü 6- Çorbacıoğlu Madenci Abuislah
7- Sametoğlu Aydoğan Liman köyü 8- Koxa Güçlü Kemalpaşa
9- Hacıoğlu Başar 10- Hocanoğlu İlhan Kemalpaşa
11- Şirinoğlu Yakış 12- Çeboğlu Çep (Özçep) Liman k.
13- Karaloğlu Sarp köyü 14- Aşıkhasanoğlu Turanlı Abuislah
15- Uzunlar 16 Gökçeler
17- Kürthaliloğlu İşgören Xopa Ortaköy 18- Salihoğlu Üzmez Xopa
19- Şenoğlu Şen 20- Öztaşlar Xopa
21- Keskinler Keskin 22- O3alar Kazanır
23- Erişler Eriş Arhavi 24- Şişmanoğlu Şener Liman k
25- Kadenler Kaden 26- Büyükler
27- Özenler Özen 28- Gençhaliloğlu Gençler
29- Tuzcuoğlu Tuzcuoğlu Xopa
DÖNGELLİ KÖYÜ (TONGELİ)
1877 Hopa göçmenleri tarafından kurulmuştur. Son 15-20 yıldır İnebolu göçmenleri yerleşmeye başlamıştır1890 yılında 25 hane 130 nüfuslu olarak kayıtlara geçmiştir. Köy sınırları içerisinde şu an ikamet eden Laz nüfusu tahminen 110 hane, 600 nüfus civarındadır. köyden çarşıya ikametini aldıranlarda mevcut olup, tahsil ve ardından ekonomik şartlar nedeniyle şehir dışı ile yurt dışına da bir hayli göç vermiştir.
1- P`ulya Cumhur Kemalpaşa 2- Yamak Orhan Xopa Liman köyü
3- Çortoğlu Lokum K. paşa Dereiçi 4- Gençler Vi3e (Fındıklı)
5- Aydınlar Peronit 6- Kabamemetoğlu Kaba Sarp
7- Paşaloğlu Başak Xopa 8- Mısırlıoğlu Özer Xopa
9- Sametoğlu Sarı Liman köyü 10- Hocoğlu Başkan Kemalpaşa
11- Molaloğlu Yazgan Kemalpaşa 12- Hurmadaloğlu Hurmadaloğlu Xopa
13- Karamanoğlu Koçak Kemalpaşa 14- Çelikler Xopa
15- Paşaloğlu İyiyazıcı Xopa

Türkçe Metin

AYAZLI KÖYÜ (MAHALLESİ)
1877 Hopa göçmenlerin kurduğu tahmin edilmektedir. 1890 yılında 39 hane ve 234 nüfusludur. Rizeli ailelerde yaşamaktadır. Ve hatta zaman içinde birçok ana dili Lazca olmayanların bile burada Lazcayı öğrendikleri görülmüştür. Laz olmayan birçok aile bile burada kendisini Laz hissetmektedir.
1-Çakmakçıoğlu Çakmak Kemalpaşa 2-Sarıoğlu Sarı Kemalpaşa
3-Metotoğlu Yaman 4-Keskinler Keskin Vi3e (Fındıklı)
5-Kamparalar Kanber Xopa 6-Tuzcuoğlu Tuzcuoğlu Xopa
7-Gümüşler Gümüş Xopa 8-Yomralar Yorma Xopa
9-Koçlar Koç Xopa 10-Salyancılar Yüksek Xopa
11-Kukuloğlu Tan Xopa 12-Özverler Özver Xopa
13-Yılmazlar Yılmaz 14-Çemolar Özer Xopa
EDİLLİ KÖYÜ
1877 Hopa göçmenleri tarafından kurulan köy şu an 87 hane ve 280 nüfusludur. 1928 yılında muhtarlık alıp bağımsız bir köy haline gelmiştir. Laz kültürünü ve Lazcayı halen muhafaza etmektedir
1-Kahvecioğlu Turhan Liman köyü 2-Müterizoğlu Güçlü Liman köyü
3-Yazıcıoğlu Yazıcıoğlu Liman köyü 4-Aydınlar Aydın Liman köyü
5-Pehlivanlar Pehlivan Liman köyü 6-Horozoğlu Horoz Arhavi
7-Serdaroğlu Serdar Arhavi 8-Ertuğlar Ertuğ Arhavi
9-Çerkezoğlu Ezer Arhavi 10-Şişmanoğlu Liman köyü
GÖKTEPE KÖYÜ
Aslen yerli köyüdür fakat, zamanla göç eden Laz aileleri, Laz nüfusunu fazlalaştırmıştır 1890 yılında 28 hane 168 nüfusludur. Şu an da 58 hane 252 nüfusludur.
1-Solakoğlu Solak Arhavi 2-Sarıoğlu Sarı Arhavi
3-Hasançavuşlar Arhavi Orçi 4-Bayraklar Bayrak Arhavi
AKTAŞ KÖYÜ (GEBEKESE-GEBEKİLİSE)
Bizans döneminde Hıristiyan olan halk yaşarmış. . Hıristiyanlar bu bölgeden ayrılınca bölgeye Türkmenler yerleşmiştir. ve ardından Laz göçü ile birlikte ortak kullanıma açık bir köy haline gelmiştir. 1890 yılında 20 hane 125 nüfusludur şu an ki nüfusu ise 84 hane ve 375 nüfusludur. .
1-Çakmakçıoğlu Çakmak Kemalpaşa 2-Çakıroğlu Çakır Xopa
3-Yemeniciler Yemenici Liman köyü 4-Tantaoğlu Tandoğan Pehlivan
5-Tomialar Küçük Liman köyü 6-Salihoğlu Üzmez Xopa
7-Karaloğlu SarpUĞURLU KÖYÜ (MEZE)
Karma halktan oluşan bir köydür. (Türkmen, Laz, Gürcü) 1890 yılında 20 hane 84 nüfusludur. şu andaki nüfusu ise 192 hane 997 nüfustur. Göçlerle birlikte Karma bir köy oluşu diğer köylere göre hızlı nüfus artışından bellidir.
1-3akolar Erdoğan 2-Balcıoğlu Balcı Kemalpaşa
3-Tantaoğlu Tandoğan Pehlivan 4-Çalıkoğlu Çelik Borçka
5-Odabaşlar Odabaş Xopa 6-Recepoğlu Kemalpaşa
7-Veziroğlu Kemalpaşa 8-Aslanlar Aslan
9-Sarıhasanoğlu Xopa
KİRAZLI (YENİKÖY )
1938 Yılında Batumdan gelen Hasan Karacan dede köyü kurmuştur. . 66 hane 306 nüfusludur
1-Karacanlar Karacan Arhavi 2- Kazancılar Kazancı Arhavi
3-Koyuncular Koyuncu Arhavi 4-Özbaşlar Özbaş Arhavi
AYAZLI KÖYÜ (MAHALLESİ)
1877 Hopa göçmenlerin kurduğu tahmin edilmektedir. 1890 yılında 39 hane ve 234 nüfusludur. Rizeli ailelerde yaşamaktadır. Ve hatta zaman içinde birçok ana dili Lazca olmayanların bile burada Lazcayı öğrendikleri görülmüştür. Laz olmayan birçok aile bile burada kendisini Laz hissetmektedir.
1-Çakmakçıoğlu Çakmak Kemalpaşa 2-Sarıoğlu Sarı Kemalpaşa
3-Metotoğlu Yaman 4-Keskinler Keskin Vi3e (Fındıklı)
5-Kamparalar Kanber Xopa 6-Tuzcuoğlu Tuzcuoğlu Xopa
7-Gümüşler Gümüş Xopa 8-Yomralar Yorma Xopa
9-Koçlar Koç Xopa 10-Salyancılar Yüksek Xopa
11-Kukuloğlu Tan Xopa 12-Özverler Özver Xopa
13-Yılmazlar Yılmaz 14-Çemolar Özer Xopa
EDİLLİ KÖYÜ
1877 Hopa göçmenleri tarafından kurulan köy şu an 87 hane ve 280 nüfusludur. 1928 yılında muhtarlık alıp bağımsız bir köy haline gelmiştir. Laz kültürünü ve Lazcayı halen muhafaza etmektedir
1-Kahvecioğlu Turhan Liman köyü 2-Müterizoğlu Güçlü Liman köyü
3-Yazıcıoğlu Yazıcıoğlu Liman köyü 4-Aydınlar Aydın Liman köyü
5-Pehlivanlar Pehlivan Liman köyü 6-Horozoğlu Horoz Arhavi
7-Serdaroğlu Serdar Arhavi 8-Ertuğlar Ertuğ Arhavi
9-Çerkezoğlu Ezer Arhavi 10-Şişmanoğlu Liman köyü
GÖKTEPE KÖYÜ
Aslen yerli köyüdür fakat, zamanla göç eden Laz aileleri, Laz nüfusunu fazlalaştırmıştır 1890 yılında 28 hane 168 nüfusludur. Şu an da 58 hane 252 nüfusludur.
1-Solakoğlu Solak Arhavi 2-Sarıoğlu Sarı Arhavi
3-Hasançavuşlar Arhavi Orçi 4-Bayraklar Bayrak Arhavi
AKTAŞ KÖYÜ (GEBEKESE-GEBEKİLİSE)
Bizans döneminde Hıristiyan olan halk yaşarmış. . Hıristiyanlar bu bölgeden ayrılınca bölgeye Türkmenler yerleşmiştir. ve ardından Laz göçü ile birlikte ortak kullanıma açık bir köy haline gelmiştir. 1890 yılında 20 hane 125 nüfusludur şu an ki nüfusu ise 84 hane ve 375 nüfusludur. .
1-Çakmakçıoğlu Çakmak Kemalpaşa 2-Çakıroğlu Çakır Xopa
3-Yemeniciler Yemenici Liman köyü 4-Tantaoğlu Tandoğan Pehlivan
5-Tomialar Küçük Liman köyü 6-Salihoğlu Üzmez Xopa
7-Karaloğlu SarpUĞURLU KÖYÜ (MEZE)
Karma halktan oluşan bir köydür. (Türkmen, Laz, Gürcü) 1890 yılında 20 hane 84 nüfusludur. şu andaki nüfusu ise 192 hane 997 nüfustur. Göçlerle birlikte Karma bir köy oluşu diğer köylere göre hızlı nüfus artışından bellidir.
1-3akolar Erdoğan 2-Balcıoğlu Balcı Kemalpaşa
3-Tantaoğlu Tandoğan Pehlivan 4-Çalıkoğlu Çelik Borçka
5-Odabaşlar Odabaş Xopa 6-Recepoğlu Kemalpaşa
7-Veziroğlu Kemalpaşa 8-Aslanlar Aslan
9-Sarıhasanoğlu Xopa
KİRAZLI (YENİKÖY )
1938 Yılında Batumdan gelen Hasan Karacan dede köyü kurmuştur. . 66 hane 306 nüfusludur
1-Karacanlar Karacan Arhavi 2- Kazancılar Kazancı Arhavi
3-Koyuncular Koyuncu Arhavi 4-Özbaşlar Özbaş Arhavi