Deriner Barajı İnşaatında Neler Oluyor

01/12/2006 17:18

Yetkililer Milyarlarca Dolar Zarar Edildiğini Söyleyerek Projenin Ekonomik Olmaktan Çıktığını Söylemeye Başladılar.

Haber: Hayati Akbaş

Çoruh Nehri üzerinde bulunan ve 1997'de 711 milyon dolara ihale edilerek 2005'in Ocak ayında bitmesi kararlaştırılan Deriner Barajı'nda, iş kapsamında bir değişiklik olmamasına rağmen keşif artışlarıyla maliyet 1. 7 milyar dolara çıktı. Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü, baraj gövdesinin inşasına 2005 Aralık ayında başlanabilen projenin toplam maliyetinin 2, 7 milyar dolara ulaşacağı tahmini yaparken, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) projenin ekonomik olmaktan çıktığı gerekçesiyle, tüm safhalarının soruşturulmasını istedi. DSİ'yi, barajlar için inşa edilen yollar nedeniyle 'kamuyu milyarlarca dolar zarara uğratmakla' suçlayan DPT, Enerji Bakanlığı'nı, Elektrik İşleri Etüd İdaresi'yle (EİEİ) DSİ'nin baraj yapım proje çalışmasına 'dikkatle yaklaşılması' konusunda uyardı. Çoruh Nehri üzerindeki Deriner Barajı, Kasım 1997'de 711, 4 milyon dolara ihale edildi. Sözleşme bedeli ilk olarak DSİ tarafından 2002 ve 2003'te yüzde 34, 1 artırılarak 954 milyon dolara yükseltildi. İkinci artış Haziran 2005'te yapıldı ve 1 milyar 711, 3 milyon dolara çıkarıldı. KDV ile toplam bedel 2 milyar 20 milyon dolara ulaştı. DPT, artışın 134 milyon dolarının varyant yol maliyetinde, 107 milyonunun nakliye ve servis yolları maliyetinde, 123 milyon dolarının da baraj gövde maliyetinde olmasına dikkat çekerek, jeolojik ve fiziki yapısı belli bir projede yapım aşamasında bu ölçüde büyük keşif artışlarına gidilmesini eleştirdi.

'Milyarlarca dolar zarar'

Projeye sonradan ilave edilen ve 2004 yılında 121. 5 milyon dolar üzerinden sözleşmeye bağlanan 36 km'lik yolun 68. 5 milyon dolarlık eskalasyon (geçmiş yıl fiyatlarına uyarlama) işlemine tabi tutularak 190 milyon dolara çıkarılması da eleştiri konusu oldu. DSİ'nin barajlar nedeniyle gerçekleştirdiği bu tür yol yapımlarında Karayolları Genel Müdürlüğü birim fiyatlarının çok üzerinde maliyet oluştuğu belirtilen DPT yazısında, "DSİ'ce geçmişte yaptırılmış yol projelerinde ülkenin milyarlarca dolar mertebesinde kayba uğratıldığı düşünülmektedir" denildi. Projede daha gövde inşaatına başlanmadan elektromekanik malzemelerin yıllar önce alınıp depolara yığılması da ayrıca eleştirildi.

Maliyet 2, 7 milyar dolara çıktı

DPT Müsteşar Yardımcısı Halil İbrahim Akça imzasıyla Enerji Bakanlığı'na gönderilen ve 'bilgi' için Sayıştay Başkanlığı'na da yollanan 5 Aralık 2005 tarihli yazıda, DSİ'nin gönderdiği 2006 yatırım programı teklifinde ise Deriner projesinin tutarının 2 milyar 686 milyon dolar olarak verildiği belirtildi. DSİ'nin verilerine göre 2005 yılı sonu kümülatif harcamasının 1 milyar 331 milyon dolar olarak göründüğü belirtilen yazıda, bakiye ödenek ihtiyacının ise 1 milyar 355 milyon dolar olduğuna dikkat çekildi. DPT'nin yazısında, maliyet DSİ'nin bildirdiği gibi 2, 7 milyar dolara ulaşırsa, Deriner Barajı'nda üretilecek elektriğin kilovatının 11 sent gibi çok yüksek bir seviyeye ulaşacağı, dolayısıyla projenin ekonomik olmaktan çıktığı ifade edildi. DSİ ise rakamı 2, 7 sent olarak bildirdi.

DPT Müsteşarı da kızdı

DSİ'den gelen yazıda, keşif artışlarının nedenleri ve projenin nasıl tamamlanacağına ilişkin açıklama yapılması yerine, Deriner Barajı'nın yer aldığı Çoruh Havzası'nın Türk ekonomisi açısından öneminin anlatılması DPT Müsteşarı Ahmet Tıktık'ı kızdırdı. DSİ'nin yazısında, yol yapımlarında milyarlarca dolarlık kamu zararı iddiasına yanıt verilerek, 86 km'lik bir yol yapımında 220 milyon dolarlık tasarruf sağlandığı belirtildi. Tıktık ise 26 Nisan 2006'da DSİ Genel Müdürlüğü'ne hitaben gönderdiği beş sayfalık yazıda, "86 km'lik yolda bile Karayolları Genel Müdürlüğü'nün fiyatlarına dönüşle 220 milyon dolar tasarruf sağlanabiliyorsa, DSİ birim fiyatlarıyla bağıtlanan diğer benzer pek çok proje ele alındığında, milyarlarca doları bulan faturaya ulaşılması güç değil" dedi. Ahmet Tıktık'ın yazısında, DSİ'nin projeyle ilgili birbirinden farklı rakamlar ve maliyet analizleri verdiğine dikkat çekilerek, DSİ'nin ekonomik analiz yaklaşımının yetersiz olduğu ifade edildi.

'Maliyet üç kat fazla'

Ahmet Tıktık'ın yazısında, keşif artışlarıyla Deriner projesinde kilovata düşen yatırım maliyetinin 4 bin dolara ulaştığı, oysa DSİ'nin ortalama yatırım maliyetinin 1. 500 dolar olduğu vurgulandı. Deriner'de maliyetin ortalamanın üç katına ulaştığı ve projenin bu gidişle 2011 yılından önce tamamlanamayacağı kaydedilen yazıda, şöyle denildi: "Verilen tüm bu izahat doğrultusunda, genel müdürlükçe (DSİ) daha ciddi ve detaylı çalışmalarla, gündeme getirilen tüm tereddütlü konulara açıklama getirilmesi, geçmiş harcamaların ve keşif artışı gerekçelerinin yeniden ele alınıp müzakere edilmesi, projenin etüt proje safhasından bugüne kadar her safhasının kapsamlı bir soruşturmaya tabi tutulması, yapılan hataların ortaya çıkarılması ve aynı hataların tekrarlanmaması için gerekli tedbirlerin alınabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. "

Tek sayfalık yanıt

DPT Müsteşarı Tıktık'ın beş sayfalık yazısına, DSİ Genel Müdürü Veysel Eroğlu 2 Mayıs 2006 tarihinde tek sayfalık yanıt verdi. Eroğlu'nun yanıtında, 2005 Ocak ayında bitirilmesi planlanan barajın gövde inşaatına 2005 Aralık ayında başlandığının belirtilmesi dikkat çekti. Veysel Eroğlu özetle, inşaatta işlerin durma noktasına geldiğini, eğer kaynak sağlanmazsa inşaat sahasında meydana gelecek bozulmalar nedeniyle daha fazla masraf yapılması gerekebileceğini dile getirdi.

Radikal (8 Ekim 2006)

comments powered by Disqus

Hopam.com'un notu: Okuduğunuz haber sitemize 01.12.2006 tarihinde Hayati Akbaş tarafından girilmiştir. Her ne kadar yayın ilkelerimiz doğrultusunda belli bir süzgeçten geçirmiş olsak da haberin yazım kurallarına ve etik teamüllere uygunluğu, içeriğinin doğruluğu ve tarafsızlığı Hopam.com tarafından garanti edilmemektedir. Bununla birlikte, haber metni veya ilgili diğer materyalleri kısmen ya da tamamen kopyalanması, yayımlanması, uyarlanması, çevirisinin yapılması, değiştirilmesi ve başka yayın organlarında paylaşılması söz konusu muhabirin iznine tabidir.