Yüksek Gerilim Hatları Kuşları Öldürüyor

25/08/2013 09:51

Haber: Tolga Gül

Artvin Avcılar ve Atıcılar Derneği Başkanı Necmi Asuman, Artvin’in her yerinden geçen yüksek gerilim hatlarının kuşlar için büyük tehlike oluşturduğunu, dünyadaki gelişmiş ülkelerin bu konuda yıllar öncesinden başlayan çözüme yönelik çalışmalarda başarı sağladığına dikkat çekti.

Başkan Asuman; “Biliyorsunuz barajlar kompleks yapılardır. Birçok yapıyı ve birçok sektörün ortaya çıkmasını tetikler. Baraj yapıldıktan sonra üretilen enerjinin bir şekilde iletim hatlarıyla aktarılması gerekiyor. Dolayısıyla yüksek gerilim hatları kaçınılmazdır. Artvin’de barajlar bir bir bittikçe yeni sorunlar ortaya çıkıyor, başlıyor. Yüksek gerilim hatları da yüzlerce kilometre boyunca uzar gider. Yerleşim bölgelerinden geçerken insanlara zarar verdiği gibi kuşlara da büyük zarar veriyor. Ama bu enerjinin de aktarılması gerekiyor. Bunun için gelişmiş ülkelerin nasıl çözüm bulduklarını anlatan bir haberi paylaşarak yetkililerimize ışık tutsun istiyorum. Bu konuda daha çok öne çıkması gereken kurum Milli Parklar olmalıdır.

Macaristan Yılda 7 Milyon Dolar Harcıyor

Birçok kuş türü yüksek gerilim nedeniyle tehlike altında yapılan araştırmaya göre Macaristan’da her yıl 30. 000’nin üzerinde kuşun elektrik telleri ve direklerine çarparak öldüğü belirtiliyor. Yaban hayatını korumak ve enerji nakil hatlarının güvenli hale getirilmesi için Macaristan yılda 7 milyon dolar harcıyor.

Yırtıcı kuşlar ve karga türleri bundan en çok etkilenen iki grup tehlike altında), Şah Kartal Ala Doğan türleri de elektrik çarpmalarından dolayı ciddi derecede etkileniyor. Leylek’in insan kaynaklı ölümlerinin %95’ini elektrik direklerinden oluşuyor.

Enerji nakil hatlarından kaynaklanan ölümler genellikle iki şekilde oluyor: kuşların elektrik tellerine veya direklerine çarpması, diğeri ise kuşların elektrik direklerine dinlenmek, av aramak gibi davranışları sırasında direğe konarken veya kalkışta tellere değerek elektrik akımına kapılması şeklinde oluyor. İtalya’da yapılan çalışmaya göre çarpma vakaları daha çok gece göç eden ve gece aktif olan kuşlar arasında en çok manevra kabiliyeti az olan türlerde (turna ve balıkçıllar gibi) yaşanıyor. Elektrik çarpmasından ise en çok kargalar, baykuşlar ve yırtıcı kuşlar (gündüz yırtıcıları) etkileniyor. Ötücü kuşlar oransal olarak en az etkilenenler, bunun olası sebebi olarak da vücut ölçülerinin küçük olması ve uçuşta manevra kabiliyetlerinin yüksek olmasından kaynaklandığı belirtiliyor.

Macaristan’da Plastik İzolazör Kaplanıyor!

Macaristan’da kuşlara elektrik çarpması riskini azaltmak amacıyla elektrik direklerinin bazı bölümlerinin üzerini kaplamak için plastik bir izolatör geliştirilmiş ve şimdiye kadar 50. 000 adet izolatör elektrik dağıtım şirketleri tarafından monte edilmiş. Böylece kuş ölümlerinde ciddi düşüşler kaydedilmiş Macaristan’da Leyleklerin %80’inin elektrik direklerinin üzerinde yuva kurduğu ve 6000 adet Leylek yuvası, güvenli hale getirilen direklerin üzerine tekrar yerleştirildiği belirtiliyor. Bununla birlikte kuş ölümlerini azaltacak yeni bir elektrik direği tasarımı da çalışmalar arasında. Bu çalışmalara rağmen Macaristan’da halen kuşlar için tehlikeli yaklaşık 215. 000 elektrik direği mevcut olduğu belirtiliyor

BirdLife Macaristan, elektrik dağıtım şirketleri ve Çevre ve Su Bakanlığı’nın 2008 yılında aralarında imzaladıkları protokol ile kuşların elektrik çarpması sonucu ölüm olaylarına uzun erimli çözüm getirmesi öngörülüyor. Bu protokol ile elektrik dağıtım şirketleri ve Çevre ve Su Bakanlığı, kendilerini bağlayıcı herhangi bir yasa olmamasına rağmen, 2020 yılına kadar Macaristan’daki bütün tehlikeli elektrik hatlarının zararsız hale getirilmesi ve bakımının yapılacağına dair antlaşmaya varmış durumda. Şuanda yine bu protokol dahilinde, tehlikeli elektrik hatları ile bu hatlardan etkilenen öncelikli kuş türlerinin detaylı haritaları hazırlanarak, ölüm oranlarıyla ilgili saha çalışmaları yürütülüyor.

İtalya’da 95 Kuş Türü Bu Yüzden Ölüyor

İtalya’da km2’de ortalama 2, 6 kilometre olan elektrik hatları, yapılan bir araştırmaya göre 95 kuş türünün ki bu İtalya’daki toplam kuş türünün yüzde 19’unu oluşturuyor, ölümüne neden olduğu belirlenmiş (Rubolini et al. 2005). Elektrik hattının her bir kilometresi başına en fazla 86, 9 ölü kuşun bulunduğu belirtiliyor. En çok etkilenen tür grupları baykuşlar ve balıkçıllar. Bunları yırtıcı kuşlar, turnalar, yağmurcunlar, düdükçünler, kum kuşları, martılar ve sürücül karakterdeki su kuşları takip ediyor. Ötücü kuşlar (genellikle serçe boyundaki küçük kuşlar) ise en az etkilenen grup.

Avrupa’da koruma altında olan Balık Kartalı İtalya’da elektrik hatlarından kaynaklı kazalarda ölen türlerden biri. Bunun yanında yine koruma altında olan ve İtalya’da sayıları azalan Puhu Bubo’nun ölüm nedenlerinin başında elektrik hatlarının geldiği biliniyor. Avrupa’da sayıları arttırılmaya çalışılan Leylek Ciconia ciconia popülâsyonu da elektrik hatlarından ciddi derecede etkileniyor. Balaban Botaurus stellaris ve Mezgeldek Tetrax tetrax gibi İtalya’da sayıları azalan türler de elektrik hatlarında yaşanan kazalardan olumsuz etkileniyor.

Çözüm

Düşük ve orta gerilim hatlarının (ki bu hatlar kuşlar için en büyük riski oluşturuyor) yer altına alınması süreci Hollanda’da tamamlanmış durumda. Belçika, İngiltere, Norveç, Danimarka ve Almanya’da bu hatların yer altına alma çalışmaları ise devam ediyor. Belçika iletim hatlarının yüzde 77’sini, Batı Almanya yüzde 56’sını ve İngiltere yüzde 44’ünü daha 1990’ların başında yer altına almış.

Danimarka yeni bir planı da hayata geçirmek için çalışmalara başlamış. Yapılan araştırmalar sonucunda belirlenen, yüksek biyolojik çeşitlilik gösteren doğal değere sahip veya şehre yakın 6 bölgedeki yüksek gerilim hatlarının (400 kv) yer altına alınmasına karar verilerek hükümet tarafından çalışmalar başlatılmış.

Kabloların yer altına alınması sadece kuşların korunması açısından değil aynı zamanda hatların meteorolojik koşullardan etkilenmemesi, kamuoyu tarafından takdir edilmesi, daha kolay yönetilmesi, daha güvenilir olması ve orman yangınlarına sebep olmasının engellenmesi gibi faydaları da yanında sayılıyor. Tabi bütün bunların yanında hatların yer altına alınması yüksek maliyetli bir yatırım gerektiriyor. Yine de bu yatırım masrafını kuş çarpmaları ve diğer nedenlerden kaynaklanan bakım giderleriyle karşılaştırmak gerekiyor. Mesela Macaristan’da kabloları yer altına almak, kuşların tellere çarpmasını engellemek için tellere takılan işaretçiler için yapılan harcama ile karşılaştırıldığında 20 kat daha pahalı (yaklaşık 54. 000 Amerikan Doları/km. ). Diğer taraftan kuşların elektrik tellerine çarpmasını engellemek için sadece Macaristan’da her yıl 7 milyon Amerikan Doları harcandığı da belirtiliyor. Avrupa’daki bu projelerin çoğu çeşitli Avrupa Birliği fonları, devletlerin ve elektrik dağıtım şirketlerinin öz kaynakları kullanılarak yürütülüyor.

Gelişmekte olan ülkeler için enerji nakil hatlarını yer altına alma çalışmaları yüksek maliyetli gelebilir. Bu yüzden kuşların çarpma vakalarını engellemek için diğer engelleyici tedbirler alınmalı. Ancak uzun dönemde yaban hayatının korunmasının yanında bakım kolaylığı, dayanıklılığı ve güvenlik nedenleri de göz önünde tutularak öncelikli bölgelerden başlayarak hatların yer altına alınması en kalıcı çözüm olarak görülüyor. ” ifadelerine yer verdi.

comments powered by Disqus

Hopam.com'un notu: Okuduğunuz haber sitemize 25.08.2013 tarihinde Tolga Gül tarafından girilmiştir. Her ne kadar yayın ilkelerimiz doğrultusunda belli bir süzgeçten geçirmiş olsak da haberin yazım kurallarına ve etik teamüllere uygunluğu, içeriğinin doğruluğu ve tarafsızlığı Hopam.com tarafından garanti edilmemektedir. Bununla birlikte, haber metni veya ilgili diğer materyalleri kısmen ya da tamamen kopyalanması, yayımlanması, uyarlanması, çevirisinin yapılması, değiştirilmesi ve başka yayın organlarında paylaşılması söz konusu muhabirin iznine tabidir.