1877-1878 yıllarında Osmanlı ve Rus devletleri arasında (halk arasında 93 harbide denilen) yaşanan bir savaşın, bu savaş öncesi, savaş süreci ve savaş sonrasında bir Laz kızının başından geçenleri anlatan bir romandır Aşela. Bu roman sadece bir Laz kızını anlatmakla kalmamakta, ayrıca bu kitap o dönemdeki tüm Acara çevresi, Batum, Rize, Trabzon, Erzurum, Ardahan, Kars, Artvin ve çevresindeki toplumsal yaşamı, üretim şekilleri ve biçimlerini, Ailelerdeki yaşam biçimlerinin v. b. gibi toplumsal yapıları, yöre kültürünü de detaylı olarak ele almaktadır.
Zuhal Kuyaş tarafından yazılan ve Kaynak yayınları tarafından birinci baskısı Eylül 1985 tarihinde yapılan bu kitap, 93 harbi sürecinde Doğu Karadeniz ve Acara bölgelerini romanlaştırılarak anlatan ilk kitap özelliğini de taşımaktadır. Roman, Batum yakınlarındaki bir kasabada yaşayan Kadembeyzadelerin kızı olan Aşela’nın genç kızlık ve nişanlılık sürecini ele almakta, yazar bu süreci ele alırken o dönemde bölgede yaşayan halkın toplumsal yaşam biçimine de genişçe yer vermektedir. Romanda yöre halkının yaşam içerisinde kültürel ögeler olarak yerini almış pleki (mısır ekmeği pişirilen taş), zipka (o dönemde erkeklerin giydiği pantolon), guri (Laz böreğinin hazırlanmasında yufka içine konulan iç malzeme), troni (iskemle), Lunç (çocukların çubukla oynadığı bir tür oyun), Lezginka (Acaralı gençlerin oynadığı, bir sülünle kartalı anlatan ve iki bin yıllık geçmişi olan bir aşk dansı) gibi motifler de öğrenilmektedir. Roman Bir Laz kızı olan Aşela’nın didinana ile (Babaanne ile), bir düğüne gitmeleri ile başlamakta, bu düğünde Aşela’nın zamanın Ahıska beylerinin oğlu olup, Batum’a yerleşmiş olan Dursun Celal tarafından Aşela’nın beğenilmesi, daha sonra Aşela’nın Dursun Celal’le nişanlanmasını anlatmakta, bu süreçte yaklaşmakta olan 93 harbi ele alınmakta, savaşın başlaması ile savaşın toplumsal yaşama etkileri irdelenmektedir. Savaş sürecinde gerek Rus gerekse Osmanlı ordusunun yapıları ve durumu hakkında bilgi verilmekte, Osmanlı ordusu içerisindeki düzenli ordunun yanı sıra, yörede yaşayan feodal beylerin çevresi ile oluşturdukları yerel milisler hakkında da genişçe bilgi verilmektedir.
Kitap nişanlı bir kızın nişanlısını bulmak için onu cephede aramasına genişçe yer vermekte, bu arayış sürecinde o dönemdeki Rize, Erzurum, Ardahan, Kars, Trabzon ve çevresi detaylı olarak betimlenmektedir. Roman bir savaşın yıkımlarını, hayallerin bitimini de anlatmaktadır. Kısaca Aşela, sadece bir roman olarak değil, 93 harbi sürecini en iyi şekilde betimleyerek anlatan ve yöreyi ve de yörenin toplumsal dokusunu genişçe ele alan bir tarihsel kaynak olarak ele alınıp mutlak suretle okunmalıdır.
Hopam.com'un notu: Okuduğunuz köşe yazısı sitemize 01.08.2012 tarihinde Hasan Azaklı tarafından girilmiştir. Metnin yazım kurallarına ve etik teamüllere uygunluğu, içeriğinin doğruluğu ve tarafsızlığı Hopam.com tarafından garanti edilmemektedir. Bununla birlikte, köşe yazısı metni veya ilgili diğer materyalleri kısmen ya da tamamen kopyalanması, yayımlanması, uyarlanması, çevirisinin yapılması, değiştirilmesi ve başka yayın organlarında paylaşılması söz konusu yazarın iznine tabidir.
Önemli Notlar:
1. Hopam®.com sayfalarında yayınlanan yazılardaki fikirler, yorumlar ve görüşler, Hopa'da yaşayan insanları, Hopa'nın herhangi bir kamuya ait veya özel bölümünü ya da idari yapısını, herhangi bir etnik/politik gurubu, veya diğer ilgili hiçbir özel/tüzel kişiliğini hiçbir şekilde bağlamamaktadır.
2. Sitemiz rengini doğadan aldığından bünyesinde sürekli evrimsel bir değişim ve dönüşüm hali barındırır.
3. Sitede yayımlanan tüm içerik, kısmen ya da tamamen kopyalanarak başka bir yerde kaynak gösterilerek kullanılabilir. Bunun için gerekli ve yeterli koşul, söz konusu içeriği sitemize ekleyen kullanıcının bu doğrultuda izin vermiş olmasıdır.
4. Üyelerimizin, ekledikleri her türlü içerik hakkında sorumlu olduklarını varsaymaktayız. Takip et: @hopam
Tweetle