Deniz yoluyla yapılan taşımacılık faaliyetlerinde Hopa iskelesi önemli bir yer tutmuş bulunmaktadır. Bu hususla ilgili olarak gerek Osmanlı İmparatorluğu döneminde hazırlanan Trabzon Salnamesinde gerekse Cumhuriyet döneminde hazırlanan Devlet yıllıklarında açıkça görülmektedir.
1873 yılı Osmanlı İmparatorluğu tarafından hazırlanan Trabzon Salnamesinde 1800’lü yıllarda Dersaadet’ten (İstanbul’dan), Batum’a değişik günlerde vapur seferlerinin düzenli olarak çalıştığı belirtilmekte, bu vapurlar Trabzon ve Hopa iskelelerine uğramaktadırlar. Söz konusu vapurlardan Fevaid-i Osmaniye vapurları İstanbul’dan Çarşamba günü kalkmakta, Salı günleri Batum’dan dönüş yapmaktadırlar. Rusya vapurları ise İstanbul’dan cumartesi günü kalkmakta, Pazar günleri Batum’dan dönüş yapmaktadır. (1)
1927-1928 devlet salnamesinde 9. 149 baş koyun, 13. 663 baş keçi, 6. 654 baş inek olduğu saptanmış bulunmaktadır. 1926 yılı Ocak ve Temmuz ayları arasında yedi aylık dönemde Hopa iskelesinden 2194 ton ticari eşya ithal edilmiş bulunmaktadır. Bu eşyanın 2117 tonu Türk, 87 tonu yabancı limanlardan gelmiştir. Aynı süre içerisinde yapılan ihracat 893 ton olup, bunun 478 tonu Türk limanlarına, 415 tonu da yabancı ülke limanlarına yöneliktir. Bu dönemde Hopa’ya gemilerle gelen yolcu sayısı 2480, giden yolcu sayısı 3211’dir. Hopa’ya bir yılda gelen vapur sayısı 95’tir. İlçede motorlu, motorsuz gemi ve küçük tekne sayısı 150 civarındadır. Bunlardan 18’i motor, 132’si yelkenlidir. (2)
Hopa'ya gelen yük ve seyahat vapurlarına yolcuları ulaştırmak ve bindirmek için kayıklar kullanılmış ve bu kayıkları kullanan kayık sahipleri Peromacılar (Kayıkçılar)Cemiyeti adı altında örgütlenmişler ve faaliyet göstermişlerdir. Bu Cemiyet 1970'li yıllara dek faaliyetini sürdürmüş bulunmaktadır. Bu Cemiyetin kurucuları arasında Kitmiroğlu Ziya Ersoy, Mensuri Alirıza Yamak, Aliefendioğlu Mustafa Efendi, Çapkınoğlu Ziya, Cemal Aksoyadlı şahıslar oluşturmaktadır.
Peromacılar yolcu gemilerine iskeleden açıkta duran gemilere insan taşıma işini yaparlar ayrıca gemilerden de insanları iskeleye getirme ve bu yolcuların eşyalarını yükleme ve boşaltma işlerini yapmaktaydılar. Cemiyet yolcuların acenta, karant, na, sağlık kontrol gibi işlemlerini de yerine getirmekteydi. Yolculara bilet kesme işi önceden Bahri Aliefendioğlu tarafından yürütülürken daha sonra acenta Şinasi Aliefendioğlu tarafından yüütülmüştür. Peromacılar cemiyetine bağlı yaklaşık 13-15 motor ve kayık bulunmakta, bu kayık ve motorların sahipleri, Bahri Aliefendioğlu, Ali Çepoğlu, Kitmiroğlu Ziya ve Del Tofik adlı şahıslardı.
Peromacılar cemiyetinden ayrı olarak Hopa'dan dışarı (Genelde İstanbul'a) yük gemileri ile gönderilen ağır yük (kütük, bakır, kereste, canlı büyük ve küçükbaş hayvanlar v. b) ve eşyaları iskeleden gemilere taşımak, ayrıca dışardan gelen kömür, buğday, gazyağı, tuz v. b ağır yükleri gemilerden boşaltıp karaya çıkarmak amacıyla Mavnacılar Cemiyeti oluşturulmuş bulunmaktaydı. Bu cemiyet 1930'lardan 1970'li yıllara kadar faalietini sürdürmüş olup, Cemiyetin Başkanlığı Celal Osmanağaoğlu tarafından yürütülmekte idi. O dönemdeki mavna sahipleri Beşiroğlu Mecit, Çivili Mustafa, Çivili Hamdi, Çivili Ömer, Çapkınoğlu Şevket, İspiroğlu Ali, İspiroğlu Ragıp, Çapkınoğlu Lütfü, Bulutişi Kurban dayı gibi isimlerden oluşmaktaydı. Bu mavna sahipleri dışında mavnaları ustalıkla kullanan Yosoğlu Lütfü, Makinist Karaosmanoğlu Hasan, Mavna reisi Dumanişi Abdurrahman Aydın adlı şahıslar bulunmaktaydı.
O yıllarda Doğudan, genellikle Kars, Ardahan ve Erzurum illerinden canlı büyük ve küçük baş haayvanların Hopa'dan dışrı genelde İstanbul'a sevkiyatı için Hopa'ya çok miktarda hayvan getirilmekte olup bu hayvanların gemiler yüklenilmesi hemen yapılamamakta idi. Hayvan sahipleri tarafından acentadan alınan yükleme biletleri ve bu biletlerde belirlene tarihleri beklemek için Hopa'ya getirilen hayvanlar Sundura düzlüğünde, Sundura deresi kenarında, Ortahopa mahallesinde Kavakdibi mevkii civarında arazi sahipleri tarafından araziler kiraya verilir. Gemiye bindirilecek hayvanlar bu kiralanan arazilerde yayılıp bekletilmekteydi. Arazi sahipleri hem kira karşılığı ekonomik gelir elde etmekte hemde yayılan hayvanların bıraktığı pislikle ekilecek araziler için gübrelenmiş bir duruma gelmekteydi. Hopa'da ortaya çıkan bu hareketlilik lokanta, bakkal, otel ve hanlarda da yoğun bir hareketliliğe neden olmaktaydı. Hopa'ya dışarıdan yüzlerce yolcu, binlerce hayvan, tonlarca yük gelmekte, bunların gemilere sevki ve ya gemilerden karaya çıkarılmasında büyük bir ticari hareketlilik ortaya çıkmaktaydı.
KAYNAKÇA:
(1)1873 Yılı Trabzon Salnamesi (Sayfa: 105-233)
(2)Zeki Muvahhit-Artvin İli Hakkında Genel Bilgiler-(sadeleştirenler: Prof. Ertuğrul Tokdemir, Hayrettin Tokdemir)-İstanbul-1999 (Sayfa: 132-140)
Hopam.com'un notu: Okuduğunuz köşe yazısı sitemize 07.07.2012 tarihinde Hasan Azaklı tarafından girilmiştir. Metnin yazım kurallarına ve etik teamüllere uygunluğu, içeriğinin doğruluğu ve tarafsızlığı Hopam.com tarafından garanti edilmemektedir. Bununla birlikte, köşe yazısı metni veya ilgili diğer materyalleri kısmen ya da tamamen kopyalanması, yayımlanması, uyarlanması, çevirisinin yapılması, değiştirilmesi ve başka yayın organlarında paylaşılması söz konusu yazarın iznine tabidir.
Önemli Notlar:
1. Hopam®.com sayfalarında yayınlanan yazılardaki fikirler, yorumlar ve görüşler, Hopa'da yaşayan insanları, Hopa'nın herhangi bir kamuya ait veya özel bölümünü ya da idari yapısını, herhangi bir etnik/politik gurubu, veya diğer ilgili hiçbir özel/tüzel kişiliğini hiçbir şekilde bağlamamaktadır.
2. Sitemiz rengini doğadan aldığından bünyesinde sürekli evrimsel bir değişim ve dönüşüm hali barındırır.
3. Sitede yayımlanan tüm içerik, kısmen ya da tamamen kopyalanarak başka bir yerde kaynak gösterilerek kullanılabilir. Bunun için gerekli ve yeterli koşul, söz konusu içeriği sitemize ekleyen kullanıcının bu doğrultuda izin vermiş olmasıdır.
4. Üyelerimizin, ekledikleri her türlü içerik hakkında sorumlu olduklarını varsaymaktayız. Takip et: @hopam
Tweetle