Osmanlı Devleti Dönemi İle Cumhuriyetin İlk Yıllarında Hopa’da Eğitim
Hasan Azaklı
Yaşam - 04/07/2012







1869 yılı Trabzon Salnamesinde Hopa Kazasında 925 öğrencili 27 islam okulu, 27 müderris, 45 hatip, 31 imam, 17 mescit ve 80 öğrencili 3 ilmiye medresesinin bulunduğu açıklanmaktadır. (1)

1874 yılı Trabzon Salnamesinin incelenmesinde, ilgili salnamede Hopa kaza merkezinde 1 medrese bulunduğu belirtilmektedir. (2)

1905 tarihli Trabzon Vilayeti Salnamesinin incelenmesinde Merkez-i Kaza olan Hopa kasabasında erkek ve kadın ahali olarak 10. 070 kişinin yaşadığı saptanmaktadır. Kaza ahalisi ziraatçılık ve ticaretle uğraşmakta, gemicilik, demircilik, bakırcılık, dülgerlik ve çobanlıkla uğraşılmaktadır. Kasaba halkı Kafkasya ve Kırım’ın değişik şehirlerine, Romanya ve Bulgaristan ile Memalik-i Şahane’ye (İstanbul’a) gidip oralarda alışveriş, kayıkçılık, marangozluk, balıkçılık ve tütüncülükle uğraşmaktadırlar. Hopa ahalisinden hükümet işlerinde ve büyük ticaretle uğraşanlar palto ve pantolon giymektedirler. Bunların dışında kalan kesim ise genel olarak yerli imalattan olan şiyaktan zipka ve mintan giymektedirler. Bu tarihte Hopa kazasında 6 medrese, 1 mekteb­-i rüşdi bulunmaktadır. (3)

1920’li yılların ortalarında Hopa ilçesinde eğitim alanında ise okullaşma henüz sınırlıdır. Toplam okul sayısı, 26 erkek ve 4 kız okulu olmak üzere 30 kadardır. (bu sayılar Arhavi, Fındıklı ve Kemalpaşa’yı da kapsamaktadır) Öğrenci sayısı 1500-2000 dolayındadır. 1926 yılındaki kız öğrenci sayısı 21’dir. (4)

Hopa ilçesinde Cumhuriyetin İlanıyla birlikte Sugören ve Sarp köylerinde 1923 yılında, Esenkıyı Köyünde 1927 yılında, Yoldere Köyünde 1928 yılında İlkokulların açılması gerçekleşmiştir. (5)

KAYNAKÇA:

(1) Özdemir Halit, Artvin Tarihi. Sayfa:142-144) Haziran 2002

(2)1874 Yılı Trabzon Salnamesi (Sayfa: 109-189)(3)ÖzdemirHalit, ArtvinTarihi. Sayfa: 142-144)-Haziran 2002

(4)Zeki Muvahhit -Artvin İli Hakkında Genel Bilgiler- (sadeleştirenler: Prof. Ertuğrul Tokdemir, Hayrettin Tokdemir)-İstanbul-1999 (Sayfa: 132-140)

(5)Artvin İlinde eğitim. (Sayfa: 71)-Eylül-1998

OSMANLI DEVLETİ DÖNEMİNDE HOPA’LI EĞİTİMCİLER

AHMET HAMDİ EFENDİ (Hopalı)

(Hopa, 1842–?). Kadı ve müderris. Şişmanzade Mehmet Hakkı Efendi’nin oğlu olup hicri 1258 (miladi 1842) yılında doğdu. Hopa Sıbyan Mektebi ile Medresesinde okuduktan sonra İstanbul’da Süleymaniye Camii’nde ve tekrar memleketine dönüp Arhavi nahiyesi müderrisi Hacı Mustafa Rıfkı Efendi’den dini ilimleri okuyarak icazet aldı. Türkçe, Arapça ve Farsça bilirdi. 1867’de Batum Mahkeme-i Şer’iyyesi Başkâtipliğine hums (1/5) maaşla tayin edildi ve 1868’de sorumluluğuna Lazistan Sancağı Meclis-i Deavî Mukayyit Saniliği verildi. 1870’de Mukayyitlikten ve 1874’de Başkâtiplikten ayrıldı. 1875-1877 arası Lazistan sancağı Acaralar kazası (→Acara) kadı vekilliğinde bulundu ve 1879’da Hopa kadı vekilliğine tayin edildi ise de şuuru bozulduğundan ötürü yerine başkasının tayini ile 1880’de ayrıldı. Bundan sonra sırası ile Şile (1883-1885), Ladik (1885-1887), tekrar Hopa (1890-1892), Pazar (1893-1895), Gümüşhacıköy (1896-1898), Narman (1899-1903), Of (1904-1906), Tosya (1909) kadı vekilliklerinde bulunduktan sonra yaş haddinden emekliye ayrıldı. 1899’da 4. rütbeden Mecidî Nişanı ve İbtidaî Hariç (11. derece) Bursa Müderrisliği verildi.

bibl: Sadık Albayrak; Son Devir Osmanlı Uleması.

AKIN, EDİP

(Hopa, 1922–İstanbul, 1996). Gazete­ci ve yazar. Hopa’da doğdu. İlkokulu Rize’de, ortaokul ve liseyi İstanbul Da­rüşşafaka Lisesi’nde okudu. İstanbul Üniversitesi’nin Hukuk, Edebiyat ve Coğrafya Fakültelerinde okudu. Çı­kardığı Bomba gazetesiyle basın haya­tına atılan Akın, daha sonra Yelpaze ve Radyo Dünyası dergilerini çıkardı. Kral matbaasında uzun yıllar yönetici­lik yaptı. 4 Haziran 1996’da İstanbul’da öldü.

ALİ RIZA EFENDİ (Hopalı) (Ağazade)

(Hopa, 1863–Kelkit?, 1917). Kadı. Ha­san Ağazade Mehmet Nuri Efendi’nin oğlu olup hicri 1279 (miladi 1863) yılında doğdu. İstanbul’da Süleymaniye Med­resesine girerek 12 yıl okudu. Mezun olduktan sonra sırası ile Malazgirt (1895-1900), Varto (1900-1902), Su­şehri (1904-1906), Hopa (1907-1909) kazaları kadı vekilliklerinde bulundu. 1910’da Mekteb-i Kuzata (kadı okulu) girerek 5. sınıf kadılık diploması aldı. Görele kazası kadılığında (1910-1912) bulunduktan sonra 1912’de Kelkit ka­zası kadılığına tayin edildi. 1917’de Yıl­dızeli kazası kadılığına tayin edildi ise de 29 Haziran 1917’de öldü.

bibl: Sadık Albayrak; Son Devir Osmanlı Uleması

ALİ RIZA EFENDİ (Hopalı)

(Hopa, 1862–?). Kadı. Müftüzade İbrahim Efendi’nin oğlu olup hicri 1278 (miladi 1862) yılında doğdu. Bir süre Arhavi Medresesinde okuduktan sonra İstanbul’a giderek Süleymaniye Camii Mülâzimler Medresesinde Arapça dersleri okudu. Türkçe ve Arapça okur, yazardı. 1916’da Piraziz nahiyesi kadı vekilliğine tayin edildi.

bibl: Sadık Albayrak; Son Devir Osmanlı Uleması

ABDÜLHALİM HİLMİ EFENDİ

(Hopa, 1868–?). Kadı ve müderris. Bodrum Müftüsü Mehmet Hilmi Efen­di’nin oğlu olup hicri 1285 (miladi 1868) yılında Hopa’da doğdu. Babasın­dan ve İstanbul’da Bayezit Medresesin­de dinî ve aklî ilimleri okuyarak sınavla Mekteb-i Nüvvaba (kadı okulu) girdi ve 1894’te 4. Sınıftandiplomaaldı. Bo­ğazlıyan (1894-1897), Karaisalı (1898-1900), Bozcaada (1901-1902), Mürefte(1903-1905), Ermenek (1906-1908), Lünakza [Selanik] (1908-1909) kadı­lıklarında bulundu.

Sorumluluğuna 1887’de İbtidaî Hariç (11. derece) Bursa Müderrisliği, 1891’de İbtidaî Hariç İstanbul Müderrisliği verilerek 1900’de Hareket-i Hariçe (10. derece), 1903’te İbtidaî Dahile (9. derece) yükseldi. 1891’de Tarîk maaşı ve 1899’da 4. rütbe Mecidî nişanı verildi. 1891-1895 arası Mekteb-i Kuzat (kadı okulu) İkinci Müdür Yardımcılığı görevinde bulundu. 1909’da Lazkiye livası kadılığına atandı ve 1911’de ayrılarak 1912’de ma’zuliyet maaşı (işten çıkarılanlara verilen maaş) almaya başladı. Fakat aynı yılın son günlerine yakın Akka sancağı kadısı oldu. 1915’te yükseltilerek Mahreç payesi ile ödüllendirildi. 15 Ağustos 1916’da Trablusşam sancağı kadılığına atanması konusunda emir gelince 9 Temmuz 1916’da Akka’dan ayrılarak 19 Eylül 1916’da yeni görevine başladı.

bibl: Sadık Albayrak; Son Devir Osmanlı Uleması.

Kaynak: Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü. SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ

Hasan AZAKLI

Emekli İlköğretim Müfettişi

Eğitimci-Yazar

comments powered by Disqus

Hopam.com'un notu: Okuduğunuz köşe yazısı sitemize 04.07.2012 tarihinde Hasan Azaklı tarafından girilmiştir. Metnin yazım kurallarına ve etik teamüllere uygunluğu, içeriğinin doğruluğu ve tarafsızlığı Hopam.com tarafından garanti edilmemektedir. Bununla birlikte, köşe yazısı metni veya ilgili diğer materyalleri kısmen ya da tamamen kopyalanması, yayımlanması, uyarlanması, çevirisinin yapılması, değiştirilmesi ve başka yayın organlarında paylaşılması söz konusu yazarın iznine tabidir.
Hasan Azaklı Arşivi
 » Sarp Sınır Kapısında Tır Kuyruğu Ve...
 » Katılımcı Bir Belediye Nasıl Olma(m...
 » Eğitimde Drama Ve Engelli Çocuklar...
 » Çayda Taban Fiyat Belirlenmesi...
 » Hopa'da Yerel Seçim Sonuçlarının De...
 » Hopa'da Yerel Seçim Sonuçlarının De...
 » Çocuklarda Okuma Ve Yazma Bozukluğu...
 » 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü...
 » Yaklaşan Yerel Seçimler Ve Hopa İçi...
 » Otizm Ve Otistik Çocuklar...
 » Hopa'da Kadınların Yönetimde Yeral(...
 » Çok Hareketli (hiperaktif) Çocuklar...
 » Tarih Boyunca Lazlar...
 » Müzik Ve Müzik Eğitimi Üzerine…...
 » Heyecan, Korku Ve Kaygının Sınavlar...
 » Zihinsel Öğrenme Yetersizliği Olan...
 » Zihinsel Öğrenme Yetersizliği Olan...
 » Zihinsel Öğrenme Yetersizliğinin Ne...
 » Zihinsel Öğrenme Yetersizliği...
 » Okullar Açılırken......
 » Tatil Etkinlikleri...
 » Nitelikli Okullar Meselesi (!)...
 » Eğitim Sistemimizde Sık Sık Değişen...
 » Fındık Fiyatlarına Sendikalardan Te...
 » Anne - Baba Ve Çocuk İlişkisi Üzeri...
 » Aile İçinde Çocuk Eğitimi...
 » Osmanlı Döneminde Hopa'lı Bürokratl...
 » Müzik Tarihine Genel Bir Bakış (*)...
 » Spor Ve Sporcu Eğitimi...
 » Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Tek...
 » Tatil Etkinlikleri...
 » Tarih Öğretimi Üzerine Düşünceler...
 » 50 Yıl Önce Hopa'da Sosyal, Ekonomi...
 » Ramazanda Verilen İftar Yemekleri Ü...
 » Tatile Girerken...
 » Hopa'da Şehir İçi Trafik Sorunu Üz...
 » Çay-kur'un Varlık Fonuna Devri...
 » Çayda Taban Fiyat Belirlenmesi...
 » Açü Rektörlüğünün Bir Garip Uygulam...
 » Özel Eğitim Dosyası (19)...
 » Özel Eğitim Dosyası (18)...
 » Özel Eğitim Dosyası (17)...
 » Özel Eğitim Dosyası (16)...
 » Özel Eğitim Dosyası (15)...
 » Özel Eğitim Dosyası (14)...
 » Özel Eğitim Dosyası (13)...
 » Özel Eğitim Dosyası (12)...
 » Özel Eğitim Dosyası (10)...
 » Özel Eğitim Dosyası (11)...
 » Özel Eğitim Dosyası (9)...
 » Özel Eğitim Dosyası (8)...
 » Özel Eğitim Dosyası (7)...
 » Özel Eğitim Dosyası (6)...
 » Özel Eğitim Dosyası (5)...
 » Özel Eğitim Dosyası (4)...
 » Özel Eğitim Dosyası (3)...
 » Özel Eğitim Dosyası (2)...
 » Özel Eğitim Dosyası (1)...
 » Tarihi Doğru Anlamak...
 » Kadın Ve Dayak...
 » Bilimsel Yayınlar Ve Üniversiteleri...
 » Zekanın Sosyal Dağılımı...
 » Dayak Eğitmez, Acıtır...
 » Öğrenci Karneleri Ve Anne - Baba Tu...
 » Okulda Başarısızlık Nedenleri - (2)...
 » Okulda Başarısızlık Nedenleri - (1)...
 » Avrupa Birliği Eğitim Programları V...
 » Sınavlar Ve Ezberci Eğitim...
 » Başlıca Eğitim Yaklaşımları - (4)...
 » Başlıca Eğitim Yaklaşımları - (3)...
 » Başlıca Eğitim Yaklaşımları - (2)...
 » Başlıca Eğitim Yaklaşımları - (1)...
 » Mesleki Eğitimin Yeri Ve Önemi...
 » Çocuklarda Gelişim Basamakları - (6...
 » Çocuklarda Gelişim Basamakları - (5...
 » Çocuklarda Gelişim Basamakları - (4...
 » Çocuklarda Gelişim Basamakları - (3...
 » Çocuklarda Gelişim Basamakları - (2...
 » Çocuklarda Gelişim Basamakları - (1...
 » Türkiye’de Öğretmen Yetiştirmenin T...
 » Türkiye’de Öğretmen Yetiştirmenin T...
 » Uluslararası İlişkiler Ve Ülkemizin...
 » Hopa'da Balıkçılık Ve Sorunlar...
 » Hopa'da Kültür Merkezi İstiyoruz...
 » Hopa'da Neler Oluyor?...
 » Tarih Öğretimi Üzerine Düşünceler...
 » Nazım Hikmet Ve Hopa Hapishanesi...
 » Geçmişten Günümüze Hopa’da Spor...
 » Lazlar Ve Altınpost Efsanesi...
 » Kurtuluş Savaşında Lazlar...
 » Tarihi Doğru Anlamak...
 » Antik Çağda Lazlar...
 » Kazım'ı Anarken...
 » Yerel Yerleşke İsimleri Üzerine Eti...
 » Çayda Randevulu Sistem...
 » Çay İşçilerinin Grevi...
 » Sarp Kapısı’nın Açılmasının İnsanla...
 » Hopa'nın Müzik Bahçesinin Kır Çiçe...
 » Böyle Olur Bucağın Direkleri...
 » Doğu Karadenizde İlk Köylü Eylemi...