Orjinal Dildeki MetinTEK BAŞINA VEYA MÜŞTEREK KULLANILAN ÖNEKLER AMA:Kapalı bir mekanın içine doğru hareketi tarif eder. -Oxorişa amaxtu do oxorca muşis kiluxedu. -Eve girdi ve karısının yanında oturdu. GAMA:AMAnın zıt anlamlısıdır. İçerden dışarı doğru hareketi tarif eder. -Oxoris komolaxedu do mututen vargamulun. -Eve yerleşti de birtürlü çıkmıyor. KAGAMA:-Odaşen kagamaxtu do garis kodoxedu. -Odadan çıkıp yemeğe oturdu. KAMA:Mamuli okotumaleşa ordoşen kamaxtu. -Horoz kümese erkenden girdi. AMİ: AMA gibidir. -Kotume oxorişa amiqonu do kanokvatu. -Tavuğu eve getirip(sokup) kesti. -Eko çxomi çkomu ki amizğu gamizğu. -Okadar balık yedi ki tıka basa doydu. GAMİ:AMİ önekinin zıt anlamlısıdır. -Puci bakişen gamiqones do konokires. -İneği damdan çıkarıp bağladılar. KAGAMİ:-Xçiniti oxorişen kagamiqones. -Yaşlı kadını da evden çıkardılar. KAMİ:-Xociti bakişa kamiqonu. -Öküzü de dama soktu. AMO:Harekette iç mekanı belirtir. -Oxorişa amolu varunon. -Eve girmek istemiyor. GAMO:AMOnun zıt anlamlısıdır. -Kulanik perde ela3ku do biçis gamoxosaru. -Kız, perdeyi çekip (dışardaki) erkek çocuğu gözetledi. KAGAMO:-Oxorcak beres ijdoni kagamo3ku. -Kadın çocuğun donunu çıkardı. KAMO:Nartu mja kamoçodu. -Olanca sütü boşalttı. AMU:İçeriye, ileriye veya yukarıya doğru bir hareketi anlatır. -Koçis gari amuğu do koçu. -Adama yemek götürdü(içeriye) ve yedirdi. GAMU:Zıt anlamlısıdır. -Koçik beres gamundgu do domgarinu. -Adam çocuğa tokat vurup ağlattı. KAGAMU:-Genis tipi kagamuğes. -Danaya otu çıkardılar. KAMU:Beresti markvali kamundu. -Çocuğa da yumurta yedirdi (ağzına koydu). MENDA:Yakından ileriye doğru hareketi tarif eder. -Rizinişa mendaxtuşi, arçkva varguiktu. -Rizeye varınca birdaha dönmedi. MENDVA:-Beres aşkurinuşi koçi mendvaqonu. -Çocuk korkunca adam refakat etti. KOMENDVA:Oxorcati koçis komendvaqonu. -Kadın da adama refakat etti. MİNDİ:İleri doğru hareketi belirtir. -Germaşa ituşi gari muşiti mindiğu. -Dağa giderken, yemeğini de götürdü. KOMİNDİ:-Bereti noğaşa komindiqones. -Çocuğu da çarşıya götürdüler. MİNDU:-Beres geççareli minduncğonu. -Çocuğa para gönderdi. KOMİNDU:-Beresti tatmani kominduncğonu. -Çocuğa da eldiveni gönderiverdi. MENDO:Uzaklaşmayı tarif eder. Başka anlamlarda da kullanılabilir. -Koçi mendoçkuşi, oxorcas aşkurinu. -Adamı gönderince, kadın korktu. KOMENDO:-Beres varaşkurinas, komendo3kedi! -Çocuk korkmasın, göz at! DOLVA:Çeşitli anlamlarda kullanılmaktadır. -Baba muşis dolvaktuşi, biga oçkomu. -Babasına karşı çıkınca sopayı yedi. KODOLVA:-Unkapu do dadis kodolvakitu. -Koşup halanın boynuna sarıldı. DİLİ:Çok anlamlı ama kullanım sahası az olan bir önektir. -Porça dilikunuşi çita muxtu. -Gömleği giyince küçük geldi. KODİLİ:-Koçik beres nuntxuşi kodilicinu. -Adam çocuğu itince yıkılıverdi. (düştü. ) DOLO: Genelde, kapalı bir iç mekanı tarif eder. Kullanım alanı kısıtlıdır. -Xami çekmeces doloduşi, küzdes. -Bıçağı çekmeceye koyunca, aşırdılar. KODOLO: -Leboni dolokunupe, yaşikis kodolonzgipu. -Kirli çamaşırları, sandığa sokuşturuverdi. DULU: Kapalı bir mekanda, yukardan aşağıya veya dışardan içeriye doğru bir hareketi tarif eder. -Tolis mkoma duluxtuşi, imgaru. -Gözüne duman kaçınca, ağladı. KODULU:-Cebes geçareli koduludu do mendoçku. -Cebine para koyup gönderdi. OXVA:Çeşitli anlamlarda ama çok az kullanılan bir önektir. -Eko oxvamçku ki mututen varna3ku. -Öyle alıştı ki bir türlü ayrılmadı. -Papulis oxvabonuşi, biga oçkomu. Dedeye sataşınca, sopayı yedi. KOXVA:-Lazut'is, lobiya koxvaktu. -Mısıra, fasulye karıştı. OXO:Çok ender kullanılır. -Namoğerdines oxo3onuşi dişumu. -Kandırıldığını anlayınca kızdı. KOXO:-Papa igibetuşi koxoktu. -Muhallabiyi kaynarken karıştırdı. K UXU:Çeşitli anlamlarda çok az kullanılmaktadır. -Dikas brinci uxuktuşi, biga oçkomu. -Buğdaya pirinci karıştırınca, sopayı yedi. OKVA: Çok az kullanılmaktadır. -Dişka okvatuşeni arguni giğuni? -Odun kesmek için baltan var mı? KAKUİ:-Çili do kimoci kakui3kes. -Karı koca ayrıldılar. OKO:Birlikteliği ifade eder. Çok az kullanılır. -Naokobğu kaalepe mtugik uçkomu. -Biriktirdiği cevizlerini fare yedi. KOKO:-Geçareli kokobğuşi, koçik kagu3uğu. -Para biriktirince, adam aldı. UKU:Çeşitli anlamlarda, çok az kullanılmaktadır. -Ukuni3keduşi miti varaziru. -Arkasına bakınca kimseyi göremedi. KUKU:- Koçi do oxorca kuku3qvines. -Adamla kadını barıştırdılar. K UKUİ:-Ukuicoxes do noğaşa igzales. -Haberleşip çarşıya gittiler. GOLA: Yerden yukarı seviyede yatay bir konumu tarif eder. -3xodaris golaxen do kave şups. -Divanda oturmuş kahve içiyor. KOGOLA: -Paşa stei balkonis kogolaxen. -Paşa gibi balkonda (yan gelmiş) oturuyor. GOŞA:Bir şeyin içerisini ifade eder. -Ontules goşaxen do lobiya 3ilups. -Bahçeye yerleşmiş fasulye koparıyor(topluyor) KOGOŞA: -M3xulis yextu do kogoşaxedu. -Armuda çıkıp yerleşti(içinde oturdu). GUŞİ:Çeşitli anlamda ama çok az kullanılmaktadır. -Turva guşixuşi brincepe kodibğu. -Torba delinince pirinçler döküldü. KOGUŞİ:Kotumepe oputes koguşikaçes. -Tavuklar avluya yayıldılar. GOŞO:Çeşitli anlamlarda kullanılır. Kullanım sahası azdır. -Dişkape goşobğuşi biga oçkomu. -Odunları dağıtınca sopayı yedi. KOGOŞO:Elasvareli mteli şeyi kogoşobğu. -İstifli her şeyi dağıttı. GUŞU:Biryerin veya birşeyin içini tarif eder. -Svaras naguşudu kartali varaziru. -Kitabın arasına koyduğu kağıdı bulamadı. KOGUŞU:Lemşis nokepe koguşudu. -İğneye ipliği geçirdi. MOŞ-A:İçerden dışarıya hareketi tarif eder. -Mtugi xutulaşen moşaxtuşi, katuk oçopu. -Fare delikten çıkınca, kedi yakaladı. KAMOŞA:-Mtuti mtkaşen kamoşaxtu. -Ayı ormandan çıkıverdi. MUŞİ:İçerden dışarıya hareketi ifade eder. -Sotxanişen lukuna muşiğu do konun3u. -Biryerden mum çıkarıp yaktı. KAMUŞİ:Mpulei geçarelepe kamuşiğu. -Saklı paralarını çıkarıverdi. MUŞU:İçerden dışarıya hareketi ifade eder. Çok az kullanılır. -Taroşen qvali muşuğu do komeçu. -Dolaptan peyniri çıkarıp(ona) verdi. KAMUŞU:Mpulei geçarelepe kamuşuğu. -Saklı paraları (ona) çıkardı. GÂXVA:Çok nadir kullanılmaktadır. -Bere muşis gaxvamu do mendoçku. -Çocuğuna dua edip yolladı. GEŞO:Bir nesnenin üstünü tarif eder. Çok az kullanılır. -Ki3is dido daçxiri geşogzuşi, mçkidi dixalu. -Plekinin üstüne çok ateş yakınca , ekmek yandı. KOGEŞO:-Butkape 3xikis kogeşobğu. -Yaprakları, çalıların üstüne yığdı. MEŞA:Bir mekanın içine doğru olan hareketi tarif eder. -Onceres meşaxen do ibirs. -Yatağın içinde durup şarkı söylüyor. KOMEŞA:Mtuti stei qonas komeşaxen. -Ayı gibi tarlada duruyor. MİŞİ:Kapalı bir mekanın içine yapılan hareketi belirtir. -Katuk mtugi bagenişa mişiqonu do kanoşkvidu. -Kedi fareyi samanlığa götürüp(sokup) boğdu. KOMİŞİ:Şarba obas komişidu. - Başörtüsünü koynuna soktu. MİŞU:Obaşen geçareli mişuğu do komeçu. -Koynundan parayı çıkarıp verdi. KOMİŞU:- Dolokunupe ek ak komişuzin. -Elbiseleri orda burda (sokuşturulmuş bir şekilde) duruyor. MEŞO:MİŞİ Gibidir. -Dazepunas meşokaçu do mtuti doqvilu. -Dikenliğe sıkıştırıp ayıyı öldürdü. KOMEŞO: MEŞO gibidir. -Kakicek mtugişi xutulas kvançala komeşonzgipu. -Hatice, farenin deliğine çakıltaşı sokuşturdu. EŞA:Aşağıdan yukarıya doğru yapılan eylemi tarif eder. -Zoğaşen eşaxtuşi dolokunupe varaziru. -Denizden çıkınca elbiseleri bulamadı. KEŞA:-Mtkaşa keşaxtuşi, m3ipurişi tude kilinciru. -Ormana çıkınca gürgenin altında(uzanıp) yatıverdi. | Türkçe MetinKEŞVA:Birlikte ve uzağa doğru bir hareketi belirtir. Çok az kullanılmaktadır.-Muko oxre3estina oxorişa vareşvaqonu. -Nekadar yalvardılarsa da eve(yukarıya doğru) refakat etmedi. -Nana muşis mskibuşa keşvaqonu. -Değirmene giderken annesine refakat etti. KAEŞA:-Uçxomeli oxorişa kaeşaxtu. - Balıksız eve çıktı. İŞİ:Kapalı mekandan dışarıya hareketi tarif eder. Çok az kullanılır. -Geçareli işiğu do beres komeçu. - Parayı çıkarıp çocuğa verdi. KİŞİ:-Genis toki güdu do skurişen kişiqonu. -Danaya ip bağlayıp çukurdan çıkarıverdi. İŞU:Aşağıdan yukarıya doğru hareketi belirtir. -Nauntu geçareli işuğu do nutkoçu. -İstediği parayı çikarıp önüne attı. KİŞU: -Manzageres xaroşen mkiri kişuğu do komeçu. -Komşuya depodan un çıkarıp verdi. EŞO:Aşağıdan yukarıya veya içerden dışarıya doğru bir hareketi belirtir. -Em kvaşi eşomalusti menceli unon. -O taşı çıkarmaya da güç gerek. KEŞO:-Mamulik katus toli keşoğu. -Horoz kedinin gözünü çıkardı. GO3-VA:Birkaç anlamda kullanılır. Kullanım sahası çok azdır. -Dadis go3vancğonu do noğaşa mindiqonu. -Halanın önüne düştü ve çarşıya götürdü. KOGO3-VA:-Dido kogo3vakiduşi, toki kameçkodu. -Çok asılınca, ip koptu. GOL-VA: Çok az kullanılır. -Golvaqoni çvei çvei (Bir deyim) Yana yana dolaş. KOGOL-VA:-Koçi beres kogolvacinuşi mitis mutu varaxvenu. -Adam çocuğa arka çıkınca kimse bir şey yapamadı. GUL-İ: Çok az kullanılır. -Dişumuşi, nameçes modvaluti gulinkinu. -Kızınca, verdikleri ayakkabıyı da fırlattı. KOGULİ:-Bere kogulikaçu do 3xenis kogexedu. -Çocuğu kucağına alıp ata bindi. GUL-U:Çok az kullanılır. -Gzas guluxedu do mtuti doqvilu. -Yolunu kesip(önünde oturup) ayıyı öldürdü. KOGUL-U: -Gzas koguludgituşi, puci varmekvalu. -Yolunu kesince(önünde durunca) inek geçemedi. GOLO:Yana doğru bir hareketi belirtir. Çok az kullanılır. -Biga golonkanuşi beres komatu. -Sopayı sallayınca çocuğu vurdu. KOGOLO:-Nisak noğames ğula ğula kogoloxosaru. -Gelin damadı yan yan süzdü. MOLA:Bir mekanın içerisini ifade eder. -Mamuli okotumales molaxeduşi berek emus atxozu. -Horoz kümese girince (İçinde oturunca) çocuk onu kovaladı. KOMOLA:-Limcişakis oxoris komolaxen. -Akşamadek evde oturuyor. MULİ:Bir mekanın içini ifade eder. -Oxoris mkoma mulikaçuşi, dadi tura dişkvidu. -Evin içine duman yayılınca , hala nerdeyse boğuluyordu. KOMULİ: -Badi ğuruşi, oxoris mgara komulikaçu. -İhtiyar ölünce, evde ağıtlar yayıldı. MULU:Mekanın içini ifade eder. -Uşkirepe obas muluzin. -Elmalar koynunda duruyor. KOMULU:Jur puciti bakis komuluxen. -İki ineği de damda duruyor. KOMOLO:İç mekanı belirtir. Çok ender kullanılmaktadır. -Niqonu do bagenis komolocinu. -Götürüp samanlığa tıkıverdi GELA:Yerden yukarı seviyedeki bir yeri veya aşağıya doğru istikameti belirtir. -3xodaris gelaxen do küme imxors. -Divanda oturmuş, sucuk yiyor. -Ğalişa gelaxtu do nunku dibonu. -Dereye inip yüzünü yıkadı. KAGELA:Ucoxesşi kaveşa kagelaxtu. -Çağırdıkları zaman kahveye iniverdi. KOGELA:Mextu do balkonis kogelaxedu. -Gidip balkonda oturuverdi. GELVA:Aşağıya doğru bir hareketi ifade eder. Çok az kullanılır. -Bere nana muşis mskibuşa vargelvaqonu. -Çocuk annesine değirmene refakat etmedi. KAGELVA:-Koçiti beres kagelvaqonu. -Adam da çocuğa refakat etti. GİLİ:Yukardan aşağıya doğru bir hareketi belirtir. -Puci ğalişa giliqonu do kanaşku. -İneği dereye indirip bıraktı. KOGİLİ:-Bere podias kogilixunu. -Çocuğu kucağına oturttu KAGİLİ:-Xoci noğaşa kagiliqonu. -Öküzü çarşıya indiriverdi(götürüverdi. ). GİLU:GİLİ Gibidir. Çok az kullanılır. -Nana muşis podias giluxen do izi3aps (izi3inaps). -Annesinin kucağına oturup gülüyor. KOGİLU: -Damterek nisas arçkva forka kogiludu. -Kaynana geline bir entari daha ilave etti. ELA:Bir nesnenin bitişiğini tarif eder. -Elaxen do imgars. -Kenarda oturup ağlıyor. KELA:Xvala xvala kelaxen. -Tek başına oturaduruyor. KAELA:İdu do neknas kaelaxedu. -Gidip kapının yanında oturuverdi. ELVA:Ayrılmayı, bir araya gelmeyi veya yukarıya doğru hareketi belirtir. -Nanamuşis elva3kuşi kagondunu. Annesinden ayrılınca kayboldu. KELVA:Koçis kalivişa kelvaqonu. -Adama kulübeye refakat etti. E3A:Önüne geldiği fiile, altındaanlamında bir mana katar. -Jur saati ren, m3xuliş tude e3axen. -İki saattır, armudun dibide oturuyor. KE3A:E3A gibidir. -İdu do mjoliş tude ke3adgitu. -Gidip dutun altında duruverdi. KAE3A: E3Agibidir. -Mçima namçiptastei saçağis kae3axen. -Yağmur yağıyormuş gibi saçağın altında oturaduruyor. İLİ:Beraberliği veya yukarıya doğru hareketi ifade eder. -Puci iliqonu do mjolis konokiru. -İneği(yukarıya)götürüp duta bağladı. K(A)İLİ:Beres ducoxu do k(a)ilixunu. -Çocuğu çağırıp yanına oturttu. İLU:Beraberlik veya ayrılık ile yukarıya doğru hareketi ifade edebilir. -Kotumepes mamuli ilu3ku do kanokvatu. -Tavuklardan horozu ayırıp kesti. -Madulyes selami iluncğonu do geçareli varmeçu. -İşçiye selam gönderip para vermedi. KİLU:KİLİ Gibidir. -İdu do oxorcas kiluxedu. -Gidip kadının yanına oturdu. KAİLU:KİLU gibidir. -Gidip kızın yanında oturuverdi. -Mextu do kulanis kailuxedu. EL-O:Beraberliği veya ayrılığı ifade edebilir. -Kulanis naelokatun bere , mitik variçinops. -Kızın yanındaki çocuğu, kimse tanımıyor. MOK(V)A: Birkaç anlamda kullanılabilmektedir. -Nca mokvatuşi tis kogatu. -Ağacı kesince, başına düştü. -Mokaxtu do bere dobaxu. -Bu tarafa gelip çocuğu dövdü. KAMOK(V)A: -Vardogaxununa akole kamokvançi! -Oturamadıysan bu tarafa yaklaşıver! KAGOLA:Yer seviyesinin üstündeki konumu tarif eder. -Darabas jur pi3ari kagola3ku. -Darabadan iki tahtayı söküverdi. KOMOLA:Kapalı bir iç mekani tarif eder. -Puci idu do bakis komolaxedu. -İnek gidip dama yerleşti. KOMELA:Çok az kullanılır. -Mçkidi , mendilis komelakiru. -Ekmeği mendile bağladı. KOMOKA:Bir cismin arka tarafını tarif eder. -Kukuma stolis komokadgin. -Güğüm masanın arkasında duruyor. KOGO3A: Bir cismin ön tarafını tarif eder. -Jur troniti kavelas kogo3adgin. -İki iskemle de karyolanın önünde durup duruyor. KAMOKA:Uzaktan yakına doğru olan hareketi tarif eder. -Manzagere berepeten kamokaxtu. -Komşu, çocuklarla geliverdi. . . . vb. YILMAZ AVCI cumalepe@mynet. com |